Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Biserke Živanović, predsednika veća, Spomenke Zarić i Zorane Delibašić, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Vojislav Đoković, advokat iz ..., protiv tuženog JKP "Toplana Valjevo" iz ..., čiji je punomoćnik Saša Drajić, advokat iz ..., radi isplate razlike zarade, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beograd Gž1 3346/17 od 17.02.2018.godine, u sednici održanoj dana 21.06.2019. godine, doneo je

R E Š E NJ E

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tuženog izjavljenoj u odnosu na stav drugi presude Apelacionog suda u Beograd Gž1 3346/17 od 17.02.2018.godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Beograd Gž1 3346/17 od 17.02.2018.godine u stavu drugom i trećem izreke i presuda Osnovnog suda u Valjevu P1 144/16 od 19.05.2017.godine i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Valjevu P1 144/16 od 19.05.2017.godine, stavom prvim izreke usvojen je tužbeni zahtev tužioca i obavezan tuženi da isplati tužiocu na ime razlike zarade za period od 01.06.2013.godine do 31.05.2016.godine iznos od 775.927,25 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno opredeljene mesečne iznose kao u sadržaju navedenog stava. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da za tužioca izvrši uplatu na ime obaveznih doprinosa za PIO kod Fonda PIO Filijala Valjevo za period od 01.02.2013.godine do 31.01.2016.godine i to: a) PIO doprinose na teret zaposlenog u ukupnom iznosu od 149.807,13 dinara sa kamatom po kamatnoj stopi za javne prihode obračunate na sledeći način; b) doprinose na teret poslodavca u ukupnom iznosu od 128.158.75 dinara sa kamatom po kamatnoj stopi na javne prihode obračunate na sledeći način, kao u sadržaju navedenog stava. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu plati troškove parničnog postupka u iznosu od 207.888,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 19.05.2017.godine kao dana presuđenja pa do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beograd Gž1 3346/17 od 17.02.2018.godine, stavom prvim izreke preinačena je presuda Osnovnog suda u Valjevu P1 144/16 od 19.05.2017.godine u delu stava drugog izreke, kojim je odlučeno o kamati i odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca, kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu na dosuđene iznose na ime PIO doprinosa na teret zaposlenog i na teret poslodavca za sporni period od 01.02.2013.godine do 31.01.2016.godine isplati kamatu po kamatnoj stopi na javne prihode. Stavom drugim izreke, potvrđena je presuda Osnovnog suda u Valjevu P1 144/16 od 19.05.2017.godine u stavu prvom izreke i preostalom delu stava drugog izreke i u stavu trećem i žalba tuženog u tom delu odbijena, kao neosnovana. Stavom trećim izreke odbijen je kao neosnovan zahtev tuženog za naknadu troškova nastalih u postupku po žalbi.

Tuženi je izjavio posebnu reviziju protiv drugostepene presude u delu kojim je usvojen tužbeni zahtev tužioca i to zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o reviziji tuženog, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da su isunjeni uslovi iz člana 404. stav 1. ZPP da se o toj reviziji odluči kao izuzetno dozvoljenoj, zbog potrebe ujednačavanja sudske prakse. Zbog toga je Vrhovni kasacioni sud prihvatio da odlučuje o reviziji tuženog, kao izuzetno dozvoljenoj, odlučujući kao u stavu drugom izreke.

Ispitujući pobijanu odluku na osnovu člana 408. ZPP u delu u kojem je usvojen zahtev tužioca, sud je utvrdio da je revizija osnovana.

Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da je tužilac bio u radnom odnosu kod tuženog, da mu je u periodu od juna 2013.godine do maja 2016.godine tuženi isplaćivao manju zaradu od ostvarene zarade u ukupnom iznosu od 775.925,83 dinara, a koji iznosi su utvrđeni na osnovu nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko- finansijske struke, koji je tom prilikom imao u vidu odredbe Kolektivnog ugovor tuženog, kojim je predviđeno da se cena za najjednostavniji rad množi koeficijentom zaposlenog, što ujedno predstavlja i minimalnu cenu rada shodno Zakonu o radu. Pri tom, prilikom obračuna zarade cena rada za najjednostavniji rad koja se množi sa koeficijentom bila je ispod minimalne cene rada po satu rada. utvrđeno je da tuženi prilikom obračuna zarade zaposlenih nije polazio od određivanja cene za najjednostavniji rad, već planiranih masa mesečnih zarada i programa poslovanja tuženog, koju masu je zatim delio sa zbirom koeficijenata svih zaposlenih i na taj način dolazio do visine cene za najednostavniji rad.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je utvrdio da prilikom zaključenja ugovora o radu tužiocu nisu utvrđeni elementi za utvrđivanje osnovne zarade, a što je obavezni elemenat ugovora o radu u smislu člana 33. Zakona o radu i u situaciji izostanka odluke direktora kojom se utvrđuje visina cene za najjednostavniji rad to je prvostepeni sud utvrdio da u konkretnom slučaju cena za najjednostavniji rad se ima primeniti minimalna cena rada utvrđena u skladu sa zakonom.

Međutim, osnovano se u reviziji ukazuje da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje nepotpuno utvrđeno. Naime, tužilac je kao zaposleni u radnom odnosu kod tuženog zaključio ugovor o radu dana 25.03.2011.godine, radi obavljanja poslova rukovodioca ... sa utvrđenom cenom rada zaposlenog, tako što se cena rada zaposlenog utvrđuje tako što se cena rada za najjednostavniji rad pomnoži sa koeficijentom u visini 3,65 u skladu sa sistematizacijom radnih mesta tuženog i Kolektivnim ugovorom tuženog (član 71. grupa VIII poslova), a članom 8. utvrđeno da zarada zaposlenog se utvrđuje na bazi koeficijenta i cene rada po osnovu stvarno obavljenog posla koji je evidentiran i obračunava se za ostvarene časove mesečnog rada i zavisi od stepena ostvarenja normativa rada, upustava, naredbi, kao i ostalih standarda kojim je definisan tehnološki, odnosno radni proces, kao i da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu i naknadu zarade. Stoga je sa stanovišta obračuna zarade primenom ovih odredaba ugovora o radu bilo nužno utvrditi cenu rada za najjednostavniji rad, pa primenom naznačenog koeficijenta 3,65 utvrditi zaradu tužioca uz dodatak za minuli rad i njeno uvećanje po osnovu radnog učinka. Za slučaj da je ta cena rada niža od vrednosti minimalne cene rada, tada bi važilo pravilo o minimalnoj ceni rada kod obračuna zarade. Minimalna cena rada nije po značenju ista, kao i cena za najjednostavniji rad. Minimalna zarada predstavlja najnižu cenu rada za najjednostavniji rad za puno radno vreme, dok cena rada za najjednostavniji rad određuje se prema vrednosti zarade za najjednostavniji rad na šta osnovano ukazuje revizija i može u realitetu biti veća, ista ili manja novčana veličina. U tom kontekstu se i govori o zaradi za najjednostavniji rad i elementima za njeno određivanje.

U ovom slučaju tužilac bi imao pravo na obračun i isplatu zarade primenom cene za najjednostavniji rad za slučaj da je ta cena bila veće vrednosti. Osnovna zarada za najjednostavniji rad postala je (cena rada) ne može da bude niža od minimalne zarade, ali može biti veća. Upravo prvostepeni sud je propustio da u ovom delu razjasni da li je tuženi donosio odluke o ceni rada za najjednostavniji rad, koliko je iznosila ta cena rada.

Dakle, za sada se ne može oceniti koliko je iznosila cena za najjednostavniji rad, kolika je vrednost zarade tužioca primenom te cene. Potrebno je da prvostepeni sud uporedi vrednost zarade tužioca utvrđene primenom minimalne cene rada i razjasni da li su donošene odluke o ceni rada za period potraživanja, odnosno od juna 2013.godine do maja 2016.godine o ceni rada, da li je tužena bila u poremećaju poslovanja u ovom periodu. Utvrdiće da li je Pojedinačni kolektivni ugovor broj ... od 03.06.2010.godine prestao da važi kod tuženog i da li je aneks ugovora o radu koji je zaključen sa tužiocem 24.03.2006.godine predviđao isplatu troškova za ishranu u toku rada, da li je tuženi vršio plaćanje ovih iznosa.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će polazeći od primedaba iznetih u ovom rešenju potpuno i pravilno utvrditi činjenično stanje od koga zavisi pravilna primena materijalnog prava i ponovo odlučiti o tužbenom zahtevu tužioca.

Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci primenom člana 416. stav 2, a u vezi člana 404. ZPP.

Predsednik veća-sudija

Biserka Živanović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić