Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Navode u reviziji kojima se ukazuje da je u postupku učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, Vrhovni kasacioni sud nije cenio, jer se revizija iz ovog razloga ne može izjaviti u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tužene, na neodređeno vreme od ...1977. godine. U spornom periodu je obavljao poslove ... po osnovu zaključenog Ugovora o radu pod izmenjenim uslovima od ...2015. godine, koji je u odredbi člana 7. utvrdio pravo tužioca na uvećanu zaradu prema elementima, u visini, na način i po postupku utvrđenim zakonom i opštim aktima poslodavca. Po osnovu aneksa 1 Ugovora o radu pod izmenjenim uslovima od ...2017. godine, tužilac je obavljao posao ...

Tužilac je u spornom periodu, za koji zahteva isplatu uvećane zarade, obavljao rad kontinuirano prema utvrđenom nedeljnom rasporedu sačinjenom od strane neposrednog rukovodioca, na taj način što je radio 5 dana u nedelji, koji su obuhvatali i rad subotom i nedeljom, a dva dana je bio slobodan. U utuženom periodu radio je u dve smene i to radnim danima od 6-14h, od 14-22h, nekada od 15-23h. Subotom prva smena traje od 8-16h, a druga od 16-22h, a nedeljom prva smena traje od 8-16h, a druga od 16-24h ili od 15-23h. Tužilac u spornom periodu nije radio od 22- 6h. Visina neisplaćene uvećane zarade po osnovu rada u smenama u spornom periodu prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka ukupno iznosi 166.022,24 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom člana 108. u vezi člana 63. Zakona o radu ocenio da je tužbeni zahtev osnovan. Prema datim razlozima odredbe Kolektivnih ugovora, koji su kod tuženog važili u spornom periodu, a kojima se pravo na uvećanu zaradu za rad u smenama od 26% od osnovice priznaje samo zaposlenima koji rade u tri odnosno četiri smene i to pod uslovom da raspored smena od njih zahteva da naizmenično rade neprekidno osam časova noću (od 22h do 6h narednog dana), utvrđuju nepovoljnije uslove rada od uslova utvrđenih zakonom, zbog čega nema mesta njihovoj primeni u konkretnom slučaju. Uvećanje zarade za smenski rad, ukoliko je predviđeno KU, se ne sme uslovljavati radom noću, jer je to protivno suštini instituta smenskog rada i definiciji smenskog rada Direktive Evropske unije iz 2003. godine, zbog čega tužiocu pripada pravo na uvećanje zarade po osnovu smenskog rada u spornom periodu u iznosu utvrđenom iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka.

Nasuprot stanovištu prvostepenog suda, pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo i ocenio da tužbeni zahtev nije osnovan, zbog čega je prvostepenu presudu preinačio u usvajajućem delu i tužbeni zahtev odbio, kao neosnovan. Drugostepeni sud je imao u vidu da u radno-pravnim odnosima, u smislu člana 8. i 9 stav 1. Zakona o radu, Kolektivni ugovor i Pravilnik o radu ne mogu da sadrže odredbe kojima se zaposlenima daju manja prava ili utvrđuju nepovoljniji uslovi rada od prava i uslova koji su utvrđeni zakonom, da Zakon o radu nije izričito priznao zaposlenima pravo na uvećanje zarade za rad u smenama, niti predvideo uslove za sticanje ovog prava, već je članom 108. stav 2. poslodavcima ostavio mogućnost utvrđenja ovog prava i konkretnih uslova za ostvarenje prava. Zaključenim ugovorom o radu predviđeno je pravo na uvećanu zaradu prema elementima u visini i na način u postupku utvrđenim zakonom i opštim aktom poslodavca. Drugostepeni sud je stava da u konkretnom slučaju nema mesta tumačenju odredbi Kolektivnih ugovora tuženog, već se one imaju primeniti onako kako glase, a to znači da tužilac ne ispunjava uslove predviđene odredbama Kolektivnih ugovora tuženog za uvećanje zarade po osnovu rada u smenama, jer nije radio u trećoj smeni i naizmenično neprekidno 8 časova noću.

Neosnovano se revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Prema članu 8. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS”, br. 24/2005…75/2014), Kolektivni ugovor i pravilnik o radu (u daljem tekstu: opšti akt) i ugovor o radu ne mogu da sadrže odredbe kojima se zaposlenom daju manja prava ili utvrđuju nepovoljniji uslovi rada od prava i uslova koji su utvrđeni zakonom. Članom 9. istog zakona je propisano da će se primeniti odredbe zakona, ako opšti akt i pojedine njegove odredbe utvrđuju nepovoljnije uslove rada od uslova utvrđenih zakonom, a da su pojedine odredbe ugovora o radu kojima su utvrđeni nepovoljniji uslovi rada od uslova utvrđenih zakonom i opštim aktom, ništave.

Članom 108. stav 1. tačka 2. istog Zakona o radu, predviđeno je da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu i to za rad noću, ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade -najmanje 26% od osnovice. Zakon o radu noveliranom odrebom člana 108. ne predviđa posebno pravo na uvećanje zarade po osnovu rada u smenama, ali je u smislu stava 4. istog člana poslodavcima ostavljena mogućnost da opštim aktima ili ugovorom o radu utvrde takvo pravo zaposlenima, što je tuženi učinio svojim Kolektivnim ugovorima važećim u spornom periodu, priznavajući pravo na uvećanje zarade po ovom osnovu u visini 26% od osnovice zaposlenima koji su radili u trećoj ili četvrtoj smeni, odnosno noću. Propisivanjem uslova za ostvarenje ovog prava opštim aktom poslodavca ne utvrđuju se nepovoljniji uslovi rada od uslova utvrđenih zakonom koji je u citiranoj regulativi u primeni u tužbom obuhvaćenom periodu od 01.06.2015. godine do 31.07.2018. godine.

Shodno navedenom, kako je prema utvrđenom činjeničnom stanju radno vreme tužioca u spornom periodu bilo takvo da je radio 5 dana u nedelji, koji su obuhvatali i rad subotom i nedeljom, da je radnim danima radio od 6-14h ili od 14-22h, subotom od 8-16h ili od 16-24h, a nedeljom od 8-16h ili od 16-24h, odnosno da je obavljao rad u dve smene, koje su trajale po 8 sati, a da nije radio u trećoj i četvrtoj smeni i naizmenično neprekidno 8 časova noću, to i po oceni Vrhovnog kasacionog suda tužilac ne ispunjava uslove predviđene odredbama Kolektivnih ugovora tuženog za uvećanje zarade po osnovu rada u smenama, pa je postavljeni tužbeni zahtev neosnovan, kako je to pravilno zaključio drugostepeni sud.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Božidar Vujičić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić