Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Spomenke Zarić i Biserke Živanović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Saša Parežanin, advokat iz ..., protiv tužene Nacionalne službe za zapošljavanje, Beograd, radi utvrđenja, poništaja rešenja i vraćanja na rad, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 335/2018 od 13.12.2018. godine, na sednici održanoj 21.10.2020. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 335/18 od 13.12.2018. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2056/17 od 21.11.2017. godine i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2056/17 od 21.11.2017. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se poništi kao nezakonito rešenje tuženog o otkazu ugovora o radu od 12.08.2014. godine. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se utvrdi da je radni odnos postao radni odnos na neodređeno vreme počev od 17.03.2014. godine pa nadalje, i da se obaveže tuženi da tužilju vrati na posao u skladu sa zakonom i prizna joj sva prava po osnovu radnog odnosa. Stavom trećim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 335/18 od 13.12.2018. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 i 55/14) i našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je zasnovala radni odnos kod tužene na određeno vreme, Ugovorom o radu od 06.03.2012. godine, na radnom mestu savetnika za zapošljavanje, zbog povećanog obima posla, s tim što je ugovorom određeno da joj radni odnos traje najduže do 11.09.2012. godine, sa dužnošću stupanja na rad 12.03.2012. godine. Tužilja je sa tuženom zaključila Aneks broj 1/2014 dana 11.09.2012. godine kojim je izmenjena tačka 5. osnovnog ugovora o radu i određeno da je tužilja dužna da stupi na rad 12.09.2012. godine, kao i da joj radni odnos po ovom aneksu traje najduže do 11.03.2013. godine. Zatim tužilja sa tuženom zaključuje ugovor o radu na određeno vreme na radnom mestu ... za ostvarivanje prava iz ... u prvom stepenu 04.02.2013. godine, zbog povećanog obima posla s obavezom stupanja na rad 12.03.2013. godine, najduže do 11.03.2014. godine. Nakon toga zaključuje ugovor o radu na određeno vreme 16.08.2013. godine na poslovima ... za ... sa trajanjem najduže do 18.03.2014. godine, a 03.03.2014. godine zaključenim Aneksom broj 1 izmenjena je tačka 5. osnovnog ugovora i određeno da je dužna da stupi na rad 19.03.2014. godine, te da joj radni odnos traje najduže do 18.06.2014. godine, a zaključuje i aneks broj 2/2014 za stupanje na rad 19.06.2014. godine i trajanjem radnog odnosa najduže do 18.08.2014. godine. Tužilji je rešenjem tuženog od 12.08.2014. godine otkazan ugovor o radu od 16.08.2013. godine zbog isteka roka na koji je zasnovan radni odnos na određeno vreme.

Nižestepeni sudovi su polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja odbili tužbeni zahtev tužilje kao neosnovan, zaključujući da kod tužilje postoji kontinuitet u radu, duže od dve godine, ali da nije obavljala istovrsne poslove, već različite poslove koji su sistematizovani u različitim odeljenjima u okviru organizacije tužene sa različito definisanim opisom poslova, zbog čega nisu ispunjeni zakonski uslovi iz odredbe člana 37. stav 1. Zakona o radu za prerastanje radnog odnosa tužilje u radni odnos na neodređeno vreme, iz kojih razloga je odbijen i zahtev za poništaj osporenog rešenja, vraćanje tužilje na rad i priznavanje prava po osnovu radnog odnosa sa pozivom na odredbu člana 175. ZOR.

Ocenjujući navode revizije, Vrhovni kasacioni sud nalazi da se zaključak i odluka nižestepenih sudova zasniva na pogrešnoj primeni materijalnog prava, usled čega je činjenično stanje nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 37. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05...75/14), propisano je da ugovor o radu može da se zaključi na određeno vreme za zasnivanje radnog odnosa čije je trajanje unapred određeno objektivnim razlozima koji su opravdani rokom ili izvršavanjem određenog posla ili nastupanja određenog događaja za vreme trajanja tih potreba (stav 1.), da poslodavac može zaključiti jedan ili više ugovora o radu iz stava 1. ovog člana na osnovu kojih se radni odnos sa istim zaposlenim zasniva za period koji sa prekidima ili bez prekida ne može biti duži od 24 meseca (stav 2.), a da se prekid kraći od 30 dana ne smatra prekidom perioda iz stava 2. ovog člana (stav 3.).

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda nižestepeni sudovi su samo običnim upoređivanjem opisa poslova koje je tužilja obavljala zaključili da se ne radi o istovrsnim poslovima, jer su i sistematizovani u različitim odeljenjima, pri čemu se nisu bavili suštinskim pitanjem, da li je zaključenjem navedenih ugovora na određeno vreme praktično tužilja radila iste poslove bez obzira što je u ugovorima o radu tužilja sa tuženim ugovorila da će raditi na poslovima ... za ... po jednom ugovoru, a po drugom ugovoru na radnom mestu ... za ... iz osiguranja u prvom stepenu, a zatim u trećem ugovoru opet na poslovima ... za ... . Pored osnovanosti tužbenog zahteva tužilje vezano za preobražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno vreme mora se ceniti činjenica koje poslove je faktički tužilja obavljala kod tuženog, jer ta činjenica ima prevagu u odnosu na činjenicu šta je napisano u ugovoru o radu. Ukoliko bi se utvrdilo da je tužilja kod tuženog radila iste poslove onda proizilazi da je tužilja kod tuženog po naznačenim ugovorima radila više od 24 meseca tj. u periodu od 06.03.2012. godine do otkaza ugovora o radu 12.08.2014. godine, kada joj je rešenjem tuženog prestao radni odnos. Utvrđenje činjenice da je tužilja radila iste poslove i kontinuitet obavljanja poslova u periodu dužem od 24 meseca stavlja tužilju u jednu drugu pravnu situaciju od one koju su našli nižestepeni sudovi. Stoga je u postupku bilo neophodno utvrditi te činjenice radi pravilne primene materijalnog prava. Takođe od značaja je i činjenica da je tuženi kao poslodavac zaključio više ugovora o radu na određeno vreme, suprotno navedenom članu 37. Zakona o radu, jer se radilo zapravo o njegovoj potrebi za radom tužilje, koja je radila kontinuirano u dugom vremenskom periodu i pri tome su ti poslovi bili sistematizovani Pravilnikom tužene o sistematizaciji poslova, te bi proizilazila činjenica da je tuženi imao stalnu potrebu za tužiljinim radom, čemu u prilog govori činjenica da je nakon isteka svakog zaključenog ugovora ponovo angažovao tužilju na navedenim poslovima.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će postupajući po primedbama iz ovog rešenja detaljno raspraviti činjenično stanje, ceniti da li je tužilja tokom čitavog radnog angažovanja po ugovorima na određeno zapravo obavljala istovrsne poslove bez obzira na naziv tih poslova naveden ugovorima, pa će ocenom svih okolnosti i slučaja odlučiti o postavljenom tužbenom zahtevu.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić