U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina, Marine Milanović, Branislava Bosiljkovića i Branke Dražić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., sa boravištem u ..., čiji je punomoćnik Dragan Labović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo sa sedištem u Beogradu, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 46/18 od 08.02.2019. godine, u sednici održanoj 20.05.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 46/18 od 08.02.2019. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 46/18 od 08.02.2019. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 706/16 od 03.10.2017. godine, tako što se odbija kao neosnovan zahtev tužilje AA kojim je tražila da se obaveže tužena Republika Srbija da joj na ime naknade štete zbog izgubljenih zarada za period od 20.12.2010. godine do 02.06.2012. godine plati ukupno 1.314.681,52 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom i to:

-na iznos od 31.775,92 dinara od 31.01.2010. godine do isplate; -na iznos od 71.303,56 dinara od 28.02.2011. godine do isplate; -na iznos od 71.303,56 dinara od 31.03.2011. godine do isplate; -na iznos od 71.303,56 dinara od 30.04.2011. godine do isplate; -na iznos od 75.226,95 dinara od 31.05.2011. godine do isplate; -na iznos od 75.226,95 dinara od 30.06.2011. godine do isplate; -na iznos od 75.226,95 dinara od 31.07.2011. godine do isplate; -na iznos od 75.226,95 dinara od 31.08.2011. godine do isplate; -na iznos od 75.501,50 dinara od 30.09.2011. godine do isplate; -na iznos od 75.501,50 dinara od 31.10.2011. godine do isplate; -na iznos od 76.407,48 dinara od 30.11.2011. godine do isplate; -na iznos od 76.407,48 dinara od 31.12.2011. godine do isplate; -na iznos od 76.407,48 dinara od 31.01.2012. godine do isplate; -na iznos od 76.407,48 dinara od 28.02.2012. godine do isplate; -na iznos od 76.407,48 dinara od 31.03.2012. godine do isplate; -na iznos od 76.407,48 dinara od 30.04.2012. godine do isplate; -na iznos od 79.050,74 dinara od 31.05.2012. godine do isplate; -na iznos od 79.050,74 dianra od 30.06.2012. godine do isplate i -na iznos od 537,76 dinara od 31.07.2012. godine do isplate, kao i zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tužena da joj za period od 18.01.2011. godine do 02.06.2012. godine uplati doprinose na ime penzijskog i invalidskog osiguranja na napred navedene iznose Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, Filijali Kosovska Mitrovica, izmeštenoj u Čačku.

ODBIJA SE kao neosnovan zahtev tužilje za naknadu troškova postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 706/16 od 03.10.2017. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan zahtev tužilje kojim je tražila da se utvrdi da je rešenje Republike Srbije, Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, Skupšine opštine Đakovica od 18.10.2010. godine o prestanku radnog odnosa tužilje na radnom mestu ... Skupšine opštine Đakovica u odnosu na tuženu ništavo. Stavom drugim izreke, delimično je usvojen zahtev tužilje i obavezana tužena da tužilji na ime naknade štete zbog izgubljene zarade za period od 20.12.2010. godine do 02.06.2012. godine plati ukupno 1.314.681,52 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinčno navedene iznose, od dospelosti svakog iznosa do isplate, kako je to bliže navedeno u ovom stavu izreke. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena za period od 18.01.2011. godine do 02.06.2012. godine Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, Filijala Kosovska Mitrovica, koja je izmeštena u Čačak, uplati doprinose na ime penzijskog i invalidskog osiguranja na iznose iz stava drugog izreke prvostepene presude. Stavom četvrtim izreke, odbijen je, kao neosnovan zahtev tužilje za oslobađanje plaćanja troškova na ime takse za tužbu i odluku. Stavom petim izreke, obavezana je tužena da tužilji na ime troškova postupka plati 201.578,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 46/18 od 08.02.2019. godine, odbijena je, kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda u stavu drugom, trećem i petom izreke.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešene primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda ispunjeni su uslovi iz člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br 72/11, 18/20) za odlučivanje o reviziji tužene, kao izuzetno dozvoljenoj, radi ujednačavanja sudske prakse, budući da je pobijana presuda, u delu u kome je odlučeno o zahtevu za naknadu štete zbog izgubljene zarade zasnovana na primeni materijalnog prava koje odstupa od stava izraženog u pravnosnažnim odlukama i odlukama Vrhovnog kasacionog suda u identičnim činjeničnim i pravnim situacijama (Rev2 2358/2019 od 22.10.2020. godine, Rev2 895/2020 od 04.12.2020. godine), sa kojih razloga je odlučeno kao u stavu prvom izreke, na osnovu člana 404. stav 2. ZPP.

Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U postuku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je Odlukom Skupštine opštine Đakovica od 02.06.2008. godine izbrana za ... Skupštine opštine Đakovica na period od 4 godine. Vlada Republike Srbije donela je Odluku, koja je objavljena u „Službenom glasniku RS“, br 42 od 18.06.2010. godine o raspuštanju Skupština opština Podujevo, Đakovica, Suva Reka, Dečani, Prizren, Uroševac i Klina i da danom stupanja na snagu ove odluke da prestaje dužnost izabranim i postavljenim licima u organima opština. Tužilji nije doneto rešenje o prestanku radnog odnosa, već joj je izdata potvrda da je odlukom Vlade RS od 18.06.2010. godine razrešena dužnosti ... Skupštine opštine Đakovica. Odlukom Ustavnog suda I Uo. 1065/2010 od 02.07.2014. godine utvrđeno je da Odluka o raspuštanju Skupština opština Podujevo, Đakovica, Suva Reka, Dečani, Prizren, Uroševac i Klina nije bila u saglasnosti sa Ustavom i Zakonom. Izvođenjem dokaza veštačenjem utvrđena je visina plate koju bi tužilja ostvarila da je obavljala funkciju ... Skupštine opštine Đakovica u periodu od 20.12.2010. godine do 02.06.2012. godine.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili, kao neosnovan zahtev tužilje kojim je tražila da se utvrdi da je ništavo rešenje Republike Srbije, Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, Skupštine opštine Đakovica od 18.10.2010. godine o prestanku radnog odnosa tužilje na radnom mestu ... Skupštine opštine Đakovica, sa obrazloženjem da takav akt o prestanku radnog odnosa tužilje na radnom mestu ... Skupštine opštine Đakovica nije ni donet. Međutim, nižestepeni sudovi su smatrali da tužilja ima pravo na naknadu štete, na osnovu člana 172. Zakona o obligacionim odnosima, jer joj je nepravilnim i nezakonitim radom organa tužene onemogućeno da vrši dužnost ... Skupštine opštine Đakovica i to u visini plate koju bi ostvarila za period od 20.12.2010. godine do 02.06.2012. godine, kada bi joj prema redovnom toku stvari i istekao mandat.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda zaključak nižestepenih sudova da tužilja ima pravo na naknadu štete u visini vrednosti plate koju bi ostvarila za period od 20.12.2010. godine do 02.06.2012. godine ne može se prihvatiti, kao pravilan.

Prema članu 58. Zakona o ustavnom sudu („Službeni glasnik RS“, br 109/2007, 99/2011, 18/13 – odluka US, 103/2015 i 40/2015 – dr zakon), kada Ustavni sud utvrdi da opšti akt nije u saglasnosti sa Ustavom i zakonom, taj opšti akt prestaje da važi danom objavljivanja odluke Ustavnog suda u „Službenom glasniku Republike Srbije“. Članom 61. stavom 1. Zakona o Ustavnom sudu propisano je da svako kome je povređeno pravo konačnim ili pravnosnažnim pojedinačnim aktom, donetim na osnovu Zakona ili drugog opšteg akta, za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potrvrđenim Međunarodnim ugovorima ili Zakonom, ima pravo da traži od nadležnog organa izmenu tog pojedinačnog akta, u skladu sa pravilima postupka u kome je pojedinačni akt donet, dok je stavom 2. istog člana propisano da predlog za izmenu konačnog ili pravnosnažnog pojedinačnog akta, donetog na osnovu zakona ili drugog opšteg akta, za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima ili zakonom, može se podneti u roku od 6 meseci od dana objavljivanja odluke u „Službenom glsniku Republike Srbije“, ako od dostavljanja pojedinačnog akta do podnošenja predloga ili inicijative za pokretanje postupka nije proteklo više od 2 godine. Članom 62. istog zakona, propisano je da ako se utvrdi da se izmenom pojedinačnog akta ne mogu otkloniti posledice nastale usled primene opšteg akta za koji je odlukom Ustavnom suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima Međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima ili zakonom, Ustavni sud može odrediti da se ove posledice otklone povraćajem u pređašnje stanje, naknadom štete ili na drugi način.

Tužilja je odlukom Skupštine opštine Đakovica od 02.06.2008. godine izbrana za ... Skupštine opštine Đakovica na period od 4 godine. Nakon donošenja odluke Vlade Republike Srbije od 18.06.2010. godine tužilji je prestao radni odnos, ali nije doneto rešenje o prestanku radnog odnosa, već je tužilji izdata potvrda da je odlukom Vlade Republike Srbije od 18.06.2010. godine razrešena dužnosti ... Skupštine opštine Đakovica. Odluka Vlade Republike Srbije od 18.06.2010. godine, na osnovu koje je tužilji prestao radni odnos, prestala je da važi objavljivanjem odluke Ustavnog suda UO 1065/10 od 03.04.2014. godine. Tužilja bi, prema članu 61. Zakona o Ustavnom sudu imala pravo da od nadležnog organa traži izmenu pojedinačnog akta, donetog na osnovu neustavne i nezakonite odluke Vlade Rebulike Srbije, u skladu sa pravilima postupka u kome je pojedinačni akt donet i da na taj način otkloni pravne posledice neustavnog i nezakonitog opšteg akta. Međutim, s obzirom da nije doneto rešenje o prestanku radnog odnosa, tužilja je, prema članu 62. Zakona o Ustavnom sudu, prethodno trebala da se obrati zahtevom Ustavom sudu da svojom odlukom odredi drugi način otklanjanja štetnih posledica. Naime, lice kome je povređeno pravo konačnim ili pravnosnažnim pojedinačnim aktom donetim primenom zakona ili drugog opšteg akta za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti s Ustavom ili zakonom, ne može se obratiti sudu tužbom za naknadu štete pre nego što pokuša da otkloni štetne posledice neustavnosti i/ili nezakonitosti kasiranog opšteg akta izmenom pojedinačnog akta od strane njegovog donosioca, a ukoliko to nije moguće – podnošenjem zahteva Ustavnom sudu da svojom odlukom odredi drugi način otklanjanja štetnih posledica (utvrđivanjem prava na naknadu štete, povraćajem u pređašnje stanje ili na drugi način). S obzirom da tužilja nije podnela zahtev Ustavnom sudu da svojom odlukom odredi drugi način otklanjanja štetnih posledica na način propisan članom 62. Zakona o Ustavnom sudu, to je Vrhovni kasacioni sud preinačio nižestepene odluke u delu u kome je odlučeno o zahtevu tužilje za naknadu štete, tako što je isti zahtev odbio, kao neosnovan, sa kojih razloga je odlučeno kao u stavu prvom izreke, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP.

S obzirom na to da tužilja nije uspela u postupku, to tužilja nema pravo na naknadu troškova postupka, sa kojih razloga je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi sa članom 154. i 153. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća-sudija

Slađana Nakić Momirović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić