U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Božidara Vujičića, predsednika veća, Vesne Subić i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., koga zastupa punomoćnik Marija Kitarović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije – Ministarstvo unutrašnjih poslova, koju zastupa Državni pravobranilac sa sedištem u Beogradu, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3984/17 od 24.10.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 02.12.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3984/17 od 24.10.2018. godine u stavu drugom, odbijajućem delu stava trećeg i stava četvrtog izreke, tako što se ODBIJA žalba tužene i POTVRĐUJE presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 br. 2737/16 od 05.04.2017. godine u delu kojim je obavezana tužena da tužiocu, pored iznosa od 1.410.910,34 dinara sa dosuđenom kamatom kao u stavu prvom izreke presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3984/17 od 24.10.2018. godine, isplati i iznos od još 492.895,16 dinara, kao razliku do traženog iznosa od 1.903.805,50 dinara sa zateznom kamatom na pojedinačno dosuđene mesečne iznose i izvrši uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje u korist tužioca, na iznos plate od 492.895,16 dinara, kao razliku iznosa od 1.410.910,34 dinara do ukupno dosuđenog iznosa od 1.903.805,50 dinara, kao i u delu koji se odnosi na odluku o troškovima prvostepenog postupka.

OBAVEZUJE SE tužena Republika Srbija – Ministarstvo unutrašnjih poslova da tužiocu AA iz ..., na ime troškova žalbenog postupka isplati iznos od još 5.625,00 dinara i na ime troškova revizijskog postupka iznos od 116.288,52 dinara, ukupno 121.913,52 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate, u roku od 15 dana po prijemu presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2737/16 od 05.04.2017. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca AA iz ... i obavezana tužena Republike Srbija – Ministarstvo unutrašnjih poslova da tužiocu isplati na ime naknade štete zbog manje isplaćenih neto plata za period od 01.10.2007. godine do 28.02.2010. godine iznos od 1.903.805,50 dinara, i to pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom počev od dospeća svakog pojedinačnog mesečnog iznosa do isplate, sve bliže navedeno u ovom stavu izreke, a u roku od 8 dana od prijema presude. Stavom drugim izreke usvojen je tužbeni zahtev i obavezana tužena da u ime i za račun tužioca uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 01.10.2007. godine do 28.02.2010. godine na iznose razlika neto plata navedenih u stavu prvom izreke ove presude, Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje u Beogradu u roku od 8 dana od prijema presude. Stavom trećim izreke obavezana je tužena da tužiocu isplati troškove parničnog postupka u iznosu od 383.050,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.04.2017. godine kao dana presuđenja do isplate, u roku od 8 dana po prijemu presude.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3984/17 od 24.10.2018. godine, stavom prvim izreke, potvrđena je prvosepena presuda u delu stava prvog izreke, kojim je obavezana tužena da tužiocu isplati na ime naknade štete zbog manje isplaćene plate od 01.10.2007. godine do 28.02.2010. godine iznos od 1.410.910,34 dinara, i to pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom počev od dospeća svakog tog iznosa do isplate, sve bliže navedeno u ovom stavu izreke, a u roku od 8 dana od dana prijema presude. Stavom drugim izreke preinačena je prvostepena presuda i odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se tužena obaveže da mu na ime naknade štete zbog manje isplaćene neto plate za period od 01.10.2007. godine do 28.02.2010. godine isplati preko dosuđenog iznosa od 1.410.910,34 dinara do traženog iznosa od 1.903.805,50 dinara, za iznos od još 492.895,16 dinara, i to pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom počev od dospeća svakog tog iznosa do isplate, sve bliže navedeno u izreci presude. Stavom trećim izreke preinačena je prvostepena presuda i obavezana tužena da za tužioca uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 01.10.2007. godine do 28.02.2010. godine na ime razlike plata navedenih u stavu prvom ove presude (iznos od 1.410.910,34 dinara), a odbijen je zahtev tužioca za uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za navedeni period za iznose bliže navedene u stavu drugom ove presude (za iznos od 492.895,16 dinara). Stavom četvrtim izreke preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu trećem izreke prvostepene presude i obavezana tužena da tužiocu, na ime naknade troškova parničnog postupka, isplati iznos od 244.300,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 05.04.2017. godine do isplate, a odbijen je zahtev tužioca za isplatu iznosa preko dosuđenog od 244.300,00 dinara do traženog iznosa 383.050,00 dinara odnosno za iznos od 138.750,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.04.2017. godine do isplate. Stavom petim izreke obavezana je tužena da tužiocu, na ime naknade troškova postupka po žalbi isplati iznos od 92.854,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 24.10.2018. godine do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju pobijajući presudu u stavovima drugom i odbijajućim delovima stavova trećeg i četvrtog izreke, kao i u stavu petom izreke, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...18/20), pa je utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U prvostepenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u reviziji se ne ukazuje posebno na ostale bitne povrede odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zaposlen u Ministarstvu unutrašnjih poslova, ... . Dana 01.03.2010. godine raspoređen je na radno mesto poslovi ... u Odeljenju za ... utvrđeno pod rednim brojem ... . u Pravilniku o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u ... ST.01 Str.pov.br.4911/2006-05 od 10.05.2006. godine, ST.01 Str.pov.br.1532/07-29 od 11.04.2007. godine i ST.01 Str.pov.br.74/09 od 22.06.2009. godine, kojim je stekao zvanje ... . Pre toga, tužilac je radio u Odeljenju za ... u Službi za ..., Uprave ... . U periodu u kome je bio raspoređen na tim radnim mestima tužiocu nije isplaćena zarada u dvostrukom iznosu prema Uredbi o platama lica koji vrše funkciju i obavljaju poslove u tužilaštvu za ratne zločine i posebnim organizacionim jedinicama državnih organa u postupku za ratne zločine. Nalazom i mišljenjem veštaka ekonomsko finansijske struke od 29.01.2018. godine utvrđen je iznos razlike koja je tužiocu obračunata i isplaćena u odnosu na iznos koji pripada tužiocu u dvostrukom iznosu.

Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev za isplatu razlike u zaradi tužiocu u odnosu na prethodno radno mesto do dvostrukog iznosa osnovne zarade, prihvatajući nalaz i mišljenje veštaka ekonomsko finansijske struke u ukupnom iznosu od 1.903.805,50 dinara.

Drugostepeni sud je delimično preinačio prvostepenu presudu i odbio zahtev tužioca za iznos preko iznosa od 1.410.910,34 dinara, a do ukupno traženog i dosuđenog prvostepenom presudom od 1.903,805,50 dinara. Svoju odluku prvostepeni sud je zasnovao na stanovištu da je prvostepeni sud pogrešno prihvatio nalaz i mišljenje veštaka ekonomsko finansijske struke po kome je izvršen obračun dvostrukog iznosa zarade u odnosu na onu koja bi tužiocu bila isplaćena za svaki mesec spornog perioda da je ostao na ranijem radnom mestu pre momenta premeštaja u Službu za ... . Prema zaključku drugostepenog suda, tužiocu pripada samo razlika u isplaćenim iznosima u spornom periodu do visine dvostruke zarade, odnosno dvostrukog iznosa plate koja tužiocu isključivo pripada u skladu sa članom 2. stav 1, 3. i stav 5. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala („Službeni glasnik RS“ broj 14/03...114/14).

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda tužilac osnovano osporava pravilnost primene materijalnog prava od strane drugostepenog suda.

Članom 104. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/2005...32/2013), propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.

Uredbom o platama lica koja vrše funkciju i obavljaju poslove u tužilaštvu za ratne zločine i posebnim organizacionim jedinicama državnih organa u postuku za ratne zločine („Službeni glasnik RS“ br. 97/2003, 67/2005) Vlada Republike Srbije je uredila plate lica koja obavljaju poslove i zadatke u Odeljenjima za suzbijanje ratnih zločina u Ministarstvu unutrašnjih poslova, Veću za ratne zločine, Posebnom odeljenju Okružnog suda u Beogradu, Posebnom odeljenju Apelacionog suda u Beogradu i Posebnoj pritvorskoj jedinici Okružnog zatvora u Beogradu, kojom je u članu 2. odredila da se plata lica koja rade u navedenim jedinicama državnih organa obračunava i isplaćuje u dvostrukom iznosu plate koju su ostvarivali na poslovima sa kojih su stupili na rad u organizacione jedinice iz člana 1. Uredbe. U smislu navedene Uredbe može se zaključiti da postoje tri kategorije zaposlenih, i to: 1) zaposleni koji su pre stupanja na rad u Službu za otkrivanje ratnih zločina bili radno angažovani u drugim organizacionim jedinicama MUP-a; 2) zaposleni koji su pre stupanja na rad u Službu za otkrivanje ratnih zločina bili radno angažovani u drugim državnim organima i 3) zaposleni koji pre stupanja na rad u Službu za otkrivanje ratnih zločina nisu nigde bili radno angažovani odnosno kojima je prvo zaposlenje upravo zaposlenje u toj službi. U smislu navedene Uredbe na lica, zaposlene, koji su pre stupanja na rad u Službu za otkrivanje ratnih zločina bili radno angažovani u MUP-u ima se primeniti odredba člana 2. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnim za suzbijanje ratnih zločina, koja su ovlašćena službena lica, što znači da ova lica imaju pravo na dvostruki iznos plate koju bi ostvarivala na poslovima i zadacima u tom ministarstvu uz ograničenje iz odredbe člana 17. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u postupku za ratne zločine. Zaposleni koji pre stupanja na rad u službu za otkrivanje ratnih zločina nisu bili radno angažovani u okviru MUP-a već su bili radno angažovani u drugim državnim organima, imaju pravo na uvećanje plate do dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarivali na poslovima i zadacima na kojima su radili pre angažovanja u navedene službe u MUP-u, uz ograničenje iz člana 17. stav 1. već navedenog Zakona. Lica, zaposleni koji prvi put zasnivaju radni odnos u Službi za otkrivanje ratnih zločina koja nisu bila radno angažovana nigde, već im je ovo prvo zaposlenje, imaju pravo na dvostruki iznos plate, pri čemu bi sud trebalo da ima u vidu platu uporednog radnika koji radi na istim poslovima i zadacima na kojima radi i to lice, te bi zaposleni imao pravo na dvostruki iznos plate u odnosu na platu uporednog radnika na prethodnom radnom mestu, uz već navedeno ograničenje iz člana 17. stav 1. Zakona. Ovakav pravni stav zauzet je na sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda od 17.05.2019. godine, sa izmenama ovog pravnog stava izvršenoj na sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda održanoj 13.10.2020. godine.

Imajući u vidu ovakav pravni stav i normativni okvir, Vrhovni kasacioni sud smatra da se pomenutom Uredbom ustanovljava pravo tužiocu, kao licu zaposlenom u službi za otkrivanje ratnih zločina, na isplatu dvostrukog iznosa zarade u spornom periodu (od oktobra 2007. godine zaključno sa februarom 2010. godine) u odnosu na visinu osnovne plate koju bi primao na mesečnom nivou na radnom mestu na kome je bio prethodno radno angažovan do momenta premeštaja u pomenutu službu. To podrazumeva da svako uvećanje osnovne mesečne plate na ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa njegove osnovne plate u Službi za otkrivanje ratnih zločina.

U smislu navedenog, Vrhovni kasacioni sud smatra da je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo prilikom odmeravanja dvostrukog iznosa mesečne osnovne plate tužiocu, nakon raspoređivanja na radno mesto u Službi za otkrivanje ratnih zločina. Ovo zato što je drugostepeni sud, kao merilo za obračun dvostrukog iznosa osnovne plate u čitavom spornom periodu prihvatio samo onaj iznos koji je tužiocu isplaćen u mesecu koji je prethodio raspoređivanju na radno mesto u službu za otkrivanje ratnih zločina, pri čemu nisu uzete u obzir promene u visini osnovne plate koje su usledile u pomenutom spornom periodu obračuna, kako je to pravilno učinio prvostepeni sud. Zbog nepravilnog obračuna isplate pripadajuće plate tužiocu, usledilo je i umanjenje u isplati naknade po osnovu minulog rada, čija visina procentualno zavisi od visine iznosa koji se zaposlenom isplaćuje po osnovu plate. Zato je pravilan zaključak prvostepenog suda da tužiocu pripada pravo na naknadu štete zbog neosnovano umanjene zarade za sporni period u ukupnom iznosu od 1.903.805,50 dinara, sa dosuđenom zateznom kamatom, u svemu prema nalazu i mišljenju veštaka ekonomsko finansijske struke, kao i pravo na uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na navedeni iznos.

Tužiocu pripada i pravo na naknadu troškova parničnog postupka, dosuđenih u skladu sa odlukom prvostepenog suda, na osnovu člana 153, 154. i 163. stav 1. do 4. Zakona o parničnom postupku.

Iz navedenih razloga odlučeno je kao u izreci presude, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP.

Osnovano se u reviziji ukazuje na pogrešnu odluku drugostepenog suda u vezi troškova žalbenog postupka, zbog toga što nije pravilno primenjena Advokatska tarifa. Zato je tužena obavezana da tužiocu isplati iznos od još 5.625,00 dinara, prema vrednosti predmeta spora, Advokatskoj tarifi i postavljenom troškovniku.

Odluku o troškovima revizijskog postupka Vrhovni kasacioni sud je doneo na osnovu člana 165. stav 2, 154. i 163. Zakona o parničnom postupku, tako što je tužiocu dosudio troškove za sastav revizije u iznosu od 18.000,00 dinara, za taksu na reviziju u iznosu od 39.315,81 dinara i za taksu na odluku revizijskog suda u iznosu od 58.973,71 dinara, što ukupno iznosi 116.288,52 dinara. Troškovi su odmereni u skladu sa uspehom tužioca u revizijskom postupku, opredeljenim zahtevom tužioca i važećom Advokatskom i Taksenom tarifom.

Predsednik veća-sudija

Božidar Vujičić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić