Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1783/24 od 09.05.2024. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom izreke, tako što je usvojen tužbeni zahtev tužilje i utvrđeno da je ništava odredba člana 4. Aneksa 2 Ugovora o radu br. .../.../... od 03.02.2015. godine, zaključenog između tužilje i pravnog prethodnika tuženog, u delu u kome je navedeno da se osnovna zarada zaposlenog određuje na osnovu koeficijenata posla od 1.885 i odredba člana 2. Aneksa Ugovora o radu br. ...-.../...-... od 29.01.2020. godine, u delu u kome je navedeno da se osnovna zarada zaposlenog određuje na osnovu koeficijenta posla od 2.107, zbog povrede prava na jednaku zaradu za isti rad i rad iste vrednosti i zbog povrede zabrane diskriminacije. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu drugom izreke prvostepene presude i obavezana tužena da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 340.875,00 dinara. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužilji na ime naknade troškova postupka po žalbi isplati iznos od 49.500,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je, s pozivom na odredbu člana 404. ZPP, blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilja je dala odgovor na reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...10/23), Vrhovni sud je našao da je revizija dozvoljena zbog potrebe ujednačavanja sudske prakse.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u skladu sa članom 408. ZPP i utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je sa tuženim, nakon dostavljanja obaveštenja uz aneks ugovora o radu, zaključila dana 03.02.2015. godine Aneks 2 Ugovora o radu broj .../... od 12.05.2003. godine. U članu 2. stav 1. aneksa konstatovano je da stranke menjaju ugovorene uslove rada utvrđene Ugovorom o radu od 12.05.2003. godine, s tim da se odredbe navedenog aneksa primenjuju od 25.02.2015. godine, osim odredbe iz člana 4. aneksa koji se primenjuje od 01.02.2015. godine. Članom 4. navedenog aneksa izmenjen je član 5. osnovnog ugovora o radu tako da se osnovna zarada tužilje određuje na osnovu koeficijenata posla od 1.885 vrednosti radnog časa koja se određuje u visini i na način utvrđen kolektivnim ugovorom i mesečnog fonda ostvarenih časova rada. Pre nego što je učinio ponudu, poslodavac je 16.01.2015. godine doneo Odluku o izmeni i dopuni Odluke o organizaciji i sistematizaciji poslova RB „Kolubara“ d.o.o. Lazarevac i Ogranak „Kolubara metal“ Vreoci broj 2-01- 186, a 30.01.2015. godine Odluku o izmenama Odluke o koeficijentima poslova RB „Kolubara“ d.o.o. Lazarevac br. 2-01-414. Ovim opštim aktima poslodavca predviđena je izmena u sistematizaciji radnih mesta, kao i koeficijenti za obračun osnovne zarade na svakom od radnih mesta, u skladu sa kojim je sa tužiljom zaključen aneks ugovora o radu.

Prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev primenom odredaba člana 171. stav 1. tačka 1. i 5. Zakona o radu, kojim je propisano da zaposlenom može biti ponuđena izmena ugovorenih uslova rada, radi premeštaja zaposlenog na drugi odgovarajući posao zbog potreba procesa i organizacije rada, kao i radi promene elemenata za utvrđivanje osnovne zarade, radnog učinka, naknade zarade, uvećane zarade i drugih primanja zaposlenog koji su sadržani u ugovoru o radu u skladu sa članom 33. stav 1. tačka 11. tog zakona. Tuženi je ispunio zakonom propisane uslove i radno mesto tužilje i opis njenog posla uskladio sa Odlukom o izmenama i dopunama Odluke o sistematizaciji poslova od 16.01.2015. godine, a ujedno je došlo i do promene elemenata za utvrđivanje osnovne zarade i tužilji je utvrđen novi koeficijent poslova u skladu sa Odlukom o izmenama odluke o koeficijentima poslova od 30.01.2015. godine sa ispravkom odluke od 02.02.2015. godine. Ovi opšti akti pravnog prethodnika tuženog nisu osporeni u zakonom predviđenom postupku pred Ustavnim sudom. Navodi tužilje da je 27.01.2015. godine zaključen Poseban kolektivni ugovor za „Elektroprivredu Srbije“, čijim članom 32. je ugovoreno da se promena koeficijenta ne može vršiti bez pisane saglasnosti sindikata ocenjen je kao neosnovan, jer je taj Kolektivni ugovor stupio na snagu 07.02.2015. godine, nakon stupanja na snagu Odluke o izmeni koeficijenata, pa nije postojala obaveza pribavljanja saglasnosti sindikata kao uslova zakonitosti izmene obračuna osnovne zarade. Iz navedenih razloga, a na osnovu odredbe člana 9. stav 2., 104. stav 2., 171. stav 1., 172. stav 1. i 193. stav 1. Zakona o radu, kao i članova 103. i 109. Zakona o obligacionim odnosima prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev kao neosnovan.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu odluku i usvojio tužbeni zahtev, nalazeći da je pravni prethodnik tuženog postupio protivno zabrani zloupotrebe prava, odnosno da je zaključenjem spornog aneksa postupao suprotno dobrim poslovnim običajima. Naime, suprotno zaključku prvostepenog suda Kolektivni ugovor od 27.01.2015. godine obavezuje učesnike od dana potpisivanja, a ovim Kolektivnim ugovorom poslodavcu je zabranjeno da samostalno utvrđuje koeficijente, pa činjenica da je poslodavac nakon toga doneo opšte akte i dostavio ponude tužilji za zaključenje Aneksa ugovora o radu, bez prethodno pribavljene saglasnosti sindikata, ukazuje na protivpravno ponašanje koje podleže sankciji ništavosti.

Po stanovištu Vrhovnog suda, u konkretnom slučaju nema mesta retroaktivnoj primeni odredbe člana 32. Posebnog kolektivnog ugovora koji je stupio na snagu 07.02.2015. godine, pošto u vreme donošenja opštih akata poslodavca, odnosno zaključenja spornih aneksa, saglasnost sindikata nije bila formalni uslov za izmenu koeficijenta za obračun osnovne zarade zaposlenih.

Stoga, suprotno stanovištu drugostepenog suda, sporne odredbe aneksa nisu ništave, pošto su koeficijenti poslova utvrđeni u skladu sa Odlukom o izmenama i dopunama Odluke o sistematizaciji poslova od 16.01.2015. godine, nakon čega je došlo do promene elemenata za utvrđivanje osnovne zarade Odlukom o izmenama i dopunama Odluke o koeficijentima poslova od 30.01.2015. godine. Tužilji je ponudu poslodavca za zaključenje aneksa, koja ima osnov u ovim opštim aktima prihvatili, pa kada je aneks ugovora o radu zaključeni pre stupanja na snagu Posebnog kolektivnog ugovora za Elektroprivredu Srbije, nema mesta retroaktivnoj primeni odredbi tog Kolektivnog ugovora.

Razlozi na kojima je prvostepeni sud zasnovao svoju odluku su zbog toga u celosti prihvatljivi i za revizijski sud.

Pravilno je prvostepeni sud odlučio o parničnom troškovima, primenom člana 153. ZPP. Na osnovu odredbi članova 165. stav 2. i 154. ZPP, tuženom su dosuđeni troškovi revizijskog postupka, koje čini nagrada za sastav revizije od 18.000,00 dinara i taksa na reviziju 3.800,00 dinara. Tuženom nije priznat trošak na ime PDV, jer nije priložio račun o izvršenoj advokatskoj usluzi za podnetu reviziju, saglasno odredbama člana 42. stavova 1. i 2. Zakona o porezu na dodatu vrednost („Službeni glasnik RS“ br. 84/04 ... 138/22).

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković