Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, kao posebnu, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Vrhovni sud je na osnovu člana 404. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11…18/20), ocenio da je revizija tužioca izuzetno dozvoljena radi ujednačavanja sudske prakse, imajući u vidu sudsku praksu izraženu u istoj ili sličnoj činjenično-pravnoj situacijama u odlukama ovoga suda, pa je doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu odredbe člana 408. ZPP i utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud kao revizijski pazi po službenoj dužnosti na osnovu člana 408. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio u radnom odnosu kod „Železnice Srbije“ AD iz Beograda, da bi posle statusnih promena kod „Železnice Srbije“, nastavio rad kod tuženog „Srbija Kargo“, kao poslodavca sledbenika. Tuženi je kao poslodavac sledbenik preuzeo kolektivni ugovor poslodavca prethodnika „Železnice Srbije“ AD Beograd. Prvostepeni sud je na osnovu veštačenja od strane veštake ekonomsko-finansijske struke za utuženi period utvrdio obračun troškova za ishranu u toku rada u visini od 25% od prosečne neto zarade u Republici Srbiji i regresa za korišćenje godišnjeg odmora u visini poslednje neto zarade u Republici Srbiji. Prema datom obračunu visina naknade na ime ishrane u toku rada iznosi 193.816,33 dinara, a sa zakonskom zateznom kamatom od 81.102,40 dinara, ukupno iznosi 274.918,33 dinara i naknada na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora iznosi 68.744,47 dinara, a sa zakonskom zateznom kamatom od 28.850,49 dinara, ukupno iznosi 97.594,96 dinara. Na osnovu rezultata veštačenja tužilac je opredelio visinu potraživanja.

Presudama nižestepenih sudova, odbijen je tužbeni zahtev za isplatu tražene naknade na ime ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora za utuženi period, uz zaključak da su ovi troškovi tužiocu isplaćeni kroz vrednost obračunatih i isplaćenih časova rada shodno odredbi člana 57. stav 1. i 2. Kolektivnog ugovora „Železnice Srbije“ („Službeni glasnik Železnice Srbije“ broj 4 od 24.03.2015. godine).

Ovakav zaključak ne može se prihvatiti kao pravilan, zato što je pogrešno primenjeno materijalno pravo, na koji revizijski razlog ovaj sud pazi po službenoj dužnosti na osnovu člana 408. ZPP, zbog čega je i činjenično stanje nepotpuno utvrđeno.

Članom 104. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05 ...95/18 – autentično tumačenje) propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu, a prema odredbi člana 105. stav 3. tog zakona, pod zaradom se smatraju sva primanja iz radnog odnosa osim između ostalih i primanja iz člana 118. tačka 1. do 4. i drugih primanja iz člana 119. i člana 120. tačka 1. ovog zakona. Prema članu 118. stav 1. tačka 5. i 6. Zakona o radu zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora. Prema članu 121. stav 1. istog zakona poslodavac je dužan da zaposlenom prilikom svake isplate zarade i naknade zarade dostavi obračun.

Kolektivnim ugovorom za Železnice Srbije AD („Službeni glasnik železnice Srbije“ broj 4 od 24.03.2015. godine) regulisano je da odredbe koje se odnose na obračun i isplatu zarade, naknada zarada i drugih primanja zaposlenih se primenjuju od 01.02.2015. godine. Prema članu 57. u vrednost jednog radnog časa uključena je mesečna vrednost za ishranu u toku rada i vrednost 1/12 regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Vrhovni sud smatra da konkretizacija prava iz navedene odredbe KU (iz 2015. godine) nije izvršena, odnosno da se iz ovako utvrđene vrednosti radnog časa ne može utvrditi koji iznos predstavlja naknadu troškova ishrane i regresa, jer ona nije određena u nominalnom iznosu ni aneksom, a ni u obračunskim listama za isplatu zarada tužiocu. Osim toga, visina naknade za ishranu u toku rada i naknade za regres za korišćenje godišnjeg odmora mora biti određena u istom nominalnom iznosu za sve zaposlene bez obzira na njihovo radno mesto, koeficijent za obračun i isplatu zarade i na njihovu stručnu spremu. Zbog toga se ne može prihvatiti stanovište nižestepenih sudova da je vrednost ovih troškova uračunata u vrednost radnog časa, bez određivanja visine naknade u nominalnom iznosu, jer u tom slučaju visina naknade za ishranu i regres ne bi bila ista za sve zaposlene, već bi direktno zavisila od visine koeficijenta za konkretno radno mesto, odnosno bila bi u direktnoj srazmeri sa koeficijentom radnog mesta što nije pravilno.

Imajući u vidu navedeno, nižestepeni sudovi zbog pogrešne primene materijalnog prava nisu ocenili prvilnost obračuna i visinu tražene naknade za troškove ishrane i regres, dat u nalazu i mišljenju veštaka, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, pa nema uslova za preinačenje nižestepenih presuda. Visina regresa i toplog obroka može se utvrditi veštačenjem na osnovu parametara iz ranijih opštih akata na osnovu analogije, pa će prvostepeni sud oceniti pravilnost nalaza i mišljenja veštaka na osnovu člana 8. ZPP.

U ponovnom postupku, prvostepeni sud će postupajući po primedbama na koje je ukazano ovim rešenjem, radi pravilne primene materijalnog prava, pravilno utvrditi činjenično stanje u pogledu visine naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, a koja mora biti određena u istom nominalnom iznosu za sve zaposlene, bez obzira na njihovo radno mestu, koeficijent za obračun i isplatu zarade kao i stručnu srpremu i doneti novu, pravilnu i zakonitu odluku. Imajući u vidu da navedeni aneks broj 6. ugovora o radu od 10.11.2017. godine, se odnosi na prava zaposlenog u slučaju otkaza ugovora o radu zbog prestanka potrebe za njegovim radom usled tehnoloških, ekonomskih ili organizacionih promena.

Kako su ukinute drugostepena i prvostepena presuda u pogledu glavnog tužbenog zahteva, to je ukinuta i odluka o troškovima postupka, na osnovu odredbi člana 165. stav 3. ZPP, s obzirom na to da se predmet vraća na ponovno suđenje i da će o troškovima postupka povodom revizije, zajedno sa ostalim troškovima biti odlučeno u konačnoj odluci na osnovu člana 153. i 154. ZPP.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je na osnovu člana 416. stav 2. ZPP odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić