.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev2 4422/2022
20.09.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Ivane Rađenović, predsednika veća, Vladislave Milićević i Tatjane Matković Stefanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Miloš Vasić, advokat iz ..., protiv tuženog JP „Putevi Srbije“ sa sedištem u Beogradu, radi isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 4630/2021 od 11.05.2022. godine, u sednici veća održanoj 20.09.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 4630/2021 od 11.05.2022. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Prokuplju P1 242/20 od 21.06.2021. godine, ispravljena rešenjem P1 242/2020 od 08.07.2021. godine i rešenjem P1 242/2020 od 04.11.2021. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca i naloženo tuženom da tužiocu isplati uvećanu zaradu po osnovu smenskog rada za period od 16.12.2015. godine do 19.02.2018. godine u pojedinačno opredeljenim mesečnim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa do isplate, bliže označene u ovom stavu izreke. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da naknadi tužiocu troškove parničnog postupka u iznosu od 160.063,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 4630/2021 od 11.05.2022. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda, ispravljena rešenjem istog suda od 08.07.2021. godine i rešenjem od 04.11.2021. godine, tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu isplati uvećanu zaradu po osnovu smenskog rada za period od 16.12.2015. godine do 19.02.2018. godine u pojedinačno mesečnim iznosima sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog iznosa do isplate, bliže određeno u ovom delu izreke. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova parničnog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.
Ispitujući pravnosnažnu presudu donetu u drugom stepenu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), Vrhovni sud je utvrdio da je revizija tužioca neosnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. učinjenih pred drugostepenim sudom, na koje se neosnovano ukazuje u reviziji. Suprotno tvrdnji revidenta, relevantno činjenično stanje utvrđeno je prvostepenom presudom saglasno dokazima izvedenim shodno članu 228. ZPP cenjenim u skladu sa odredbom člana 8. ZPP, a drugostepeni sud je ocenio i sve bitne žalbene navode i naveo razloge koje je uzeo u obzir po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u spornom periodu od 16.12.2015. godine do 19.02.2018. godine bio u radnom odnosu kod tuženog i obavljao je poslove inkasanta prve kategorije po smenama, po unapred utvrđenom rasporedu, sa mestom rada na rampi za naplatu putarine u ... . Ugovorima o radu od 02.12.2015. godine i od 31.05.2016. godine nije ugovoreno uvećanje zarade za rad u smenama, a predviđeno je da se vrsta i stepen stručne spreme i posebna znanja za rad na određenim poslovima, koji su određeni složenošću poslova, odgovornošću za obavljanje poslova i uslovima rada, izražavaju koeficijentom posla koji zaposleni obavlja i da taj koeficijent iznosi 1,7, te da se zarada za obavljeni rad sastoji od osnovne zarade, uvećane zarade i dela zarade za radni učinak. Članom 42. stav 2. tačka 2. Pravilnika o radu tuženog od 17.04.2015. godine propisano je da su u okviru pripadajućih koeficijenata za sistematizovane poslove vrednovani uslovi rada koji se odnose na rad u smenama. Veštačenjem od strane veštaka ekonomske struke utvrđeno je da bi uvećana zarada tužioca po osnovu smenskog rada tokom spornog perioda odgovarala pojedinačnim mesečnim iznosima bliže određenim u izrekama presuda nižestepenih sudova.
Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je našao da tužiocu u spornom periodu (16.12.2015. godine do 19.02.2018) nije isplaćivana uvećana zarada koja mu, po stanovištu tog suda, pripada za rad u smenama. U skladu sa navedenim, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženog da tužiocu isplati dugovane iznose na ime naknade uvećane zarade za smenski rad.
Drugostepeni sud nalazi da je odluka prvostepenog suda doneta pogrešnom primenom materijalnog prava na utvrđeno činjenično stanje. Stanovište drugostepenog suda je da, u skladu sa noveliranom odredbom člana 108. Zakona o radu, poslodavac ima ovlašćenje da svojim opštim aktom vrednuje rad u smenama kao element za utvrđivanje osnovne zarade. U situaciji kada je takav rad vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade, isključena je mogućnost primene uvećanja zarade, jer je smenski rad već vrednovan kroz utvrđenu osnovnu zaradu, pri tom imajući u vidu da se koeficijent za obračun zarade određuje na osnovu uslova rada, odgovornosti svakog pojedinačnog radnog mesta, a ne prema vrsti i stepenu stručne spreme koju ima zaposleni. Budući da je utvrđeno da je Pravilnikom o radu tuženog od 17.04.2015. godine smenski rad, kao uslov rada, vrednovan u okviru pripadajućih koeficijenata, drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca za isplatu uvećane zarade za rad u smenama.
Suprotno navodima revizije, Vrhovni sud nalazi da je drugostepena odluka doneta pravilnom primenom materijalnog prava na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje.
Odredbom člana 108. stav 1. noveliranog Zakona o radu („Sl. Glasnik RS“ br. 24/05...sa izmenama i dopunama objavljenim u „Sl. Glasniku RS“ br. 75/2014 i 13/2017), propisano je da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu i to za rad na dan praznika, za rad noću, za prekovremeni rad i za minuli rad. Prema odredbi stava 4. istog člana, opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde i drugi slučajevi u kojima zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu, kao što je uvećanje zarade po osnovu rada u smenama.
Shodno citiranoj odredbi, poslodavac ima ovlašćenje da svojim opštim aktom i ugovorom o radu zaključenim sa zaposlenim utvrdi pravo zaposlenog na uvećanu zaradu i njenu visinu za rad u smenama, ali takođe može da svojim opštim aktom vrednuje rad u smenama kao element za utvrđivanje osnovne zarade.
U konkretnom slučaju, opštim aktom tuženog poslodavca Pravilnikom o radu od 17.04.2015. godine, članom 42. stav 2. tačka 2., između ostalog propisano je da su u okviru pripadajućih koeficijenata za sistematizovane poslove vrednovani i uslovi rada koji se odnose na rad u smenama. Dakle, opštim aktma poslodavca pravo na uvećanu zaradu nije utvrđeno kao posebno pravo zaposlenih, a ugovorima o radu koji je tužilac zaključio sa tuženim 02.12.2015. godine i 31.05.2016. godine nije ugovoreno da tužilac ima pravo na uvećanu zaradu po osnovu smenskog rada, iako je takva mogućnost predviđena i nakon izmena i dopuna Zakona o radu od 29.07.2014. godine. U takvoj situaciji Vrhovni kasacioni sud nalazi da tuženi nije postupio suprotno zakonu i da je u svemu ispunio svoju obavezu prema tužiocu tako što mu je u utuženom periodu isplaćivana zarada uračunavanjem koeficijenta za smenski rad u osnovicu. Iz iznetih razloga neosnovano se revizijom tužioca ukazuje da smenski rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade jer tuženi opštim aktima nije prikazao strukturu koeficijenta kao elementa za obračun i isplatu zarade.
Pravilno je utvrđeno da su odredbom člana 42. stav 2. Pravilnika o radu tuženog od 17.04.2015. godine u okviru pripadajućih koeficijenata za sistematizovane poslove vrednovani i uslovi rada koji se odnose na rad u smenama. Tužiocu, kao i svim zaposlenima kod tuženog, zarada je morala biti obračunata na način kako to predviđa važeći opšti akt tuženog. Kako je tužiocu u utuženom periodu isplaćivana uvećana zarada za smenski rad, uračunavanjem koeficijenta za smenski rad u osnovicu, tužbeni zahtev tužioca za isplatu uvećane zarade po tom osnovu prema obračunu veštaka je neosnovan, zbog čega je pobijanom drugostepenom odlukom pravilno odbijen tužbeni zahtev tužioca za isplatu uvećane zarade po osnovu smenskog rada.
Iz navedenih razloga, primenom člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni je odlučio kao u izreci.
Predsednik veća-sudija
Ivana Rađenović, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
