Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1633/21 od 17.09.2021. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog, potvrđena prvostepena presuda i odbijen zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...18/20) i utvrdio da je revizija tuženog osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je sa tuženim zaključila ugovor o radu na određeno vreme broj .. od 06.12.2013. godine, na period od dva meseca počev od 06.12.2013. godine na poslovima ..., koji je predviđen Pravilnikom o sistemtizaciji radnih mesta kod tuženog. Po isteku ovog ugovora tuženi je sa tužiljom sukcesivno zaključio više ugovora o radu na određeno vreme i aneksa ugovora o radu, za iste poslove, i to u periodu od 04.02.2014. godine do 05.09.2016. godine. Poslednji aneks ugovora o radu na određeno vreme parnične stranke su zaključile 04.08.2016. godine kojim je tužilji produžen radni odnos na određeno vreme za period od 06.08.2016. godine do 05.09.2016. godine. Nakon korišćenja srazmernog dela godišnjeg odmora za 2016. godine, tuženi je 02.09.2016. godine doneo rešenje o prestanku radnog odnosa kojim je konstatovano da tužilji radni odnos prestaje 05.09.2016. godine zbog isteka roka na koji je zasnovan.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da je tužilja na osnovu više sukcesivno zaključenih ugovora o radu na određeno vreme, obavljala kod tuženog iste poslove koji su sistematizovani aktom poslodavca i koji se obavljaju stalno i kontinuirano, u trajanju dužem od 12 meseci, pa je došlo do preobražaja radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme primenom odredbe člana 37. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05 ... 32/13). Kod navedenog, poništeno je kao nezakonito rešenje o prestanku radnog odnosa i obavezan tuženi da tužilju vrati na rad. Tužilja je radni odnos kod tuženog zasnovala pre stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu, objavljen u „Sl. Glasniku RS“, br. 108/13, kojim je određeno da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31. decembra 2015. godine, zbog čega nije imala svojstvo novog lica sa kojim korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda osnovano se revizijom tuženog ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo.

Po članu 37. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 24/05 ... 54/09) koji je bio na snazi u vreme zaključenja prvog ugovora o radu na određeno vreme, propisano je da se radni odnos zasniva za vreme čije je trajanje unapred određeno kada su u pitanju sezonski poslovi, rad na određenom projektu, povećanje obima posla koje traje određeno vreme i slično, za vreme trajanja tih potreba, s tim što tako zasnovan radni odnos neprekidno ili sa prekidima ne može trajati duže od 12 meseci. Prema stavu 2. i 4. istog člana prekidom iz stava 1. tog člana ne smatra se prekid rada kraći od 30 radnih dana, a radni odnos zasnovan na određeno vreme postaje radni odnos na neodređeno vreme ako zaposleni nastavi da radi najmanje 5 radnih dana po isteku roka za koji je zasnovan radni odnos.

Noveliranom odredbom člana 37. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 75/14 od 21.07.2014. godine) propisano je da se ugovor o radu može zaključiti na određeno vreme, za zasnivanje radnog odnosa čije je trajanje unapred određeno objektivnim razlozima koji su opravdani rokom ili izvršenjem određenog posla ili nastupanjem određenog događaja, za vreme trajanja tih potreba (stav 1.), odnosno da poslodavac može zaključiti jedan ili više ugovora o radu iz stava 1. ovog člana na osnovu kojih se radni odnos sa istim zaposlenim zasniva za period koji sa prekidima ili bez prekida ne može biti duži od 24 meseca (stav 2.), da se prekid kraći od 30 dana ne smatra prekidom iz stava 2. (stav 3.) i da ako je ugovor o radu na određeno vreme zaključen suprotno odredbama tog zakona ili ako zaposleni ostane da radi kod poslodavca najmanje 5 radnih dana po isteku vremena za koje je ugovor zaključen, smatra se da je radni odnos zasnovan na neodređeno vreme (stav 6.).

Zakonom o budžetskom sisitemu, čije su odredbe obavezujuće i za tuženog, jer je korisnik budžetskih sredstava, kao i Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS“ br. 108/13...103/15) koji je stupio na snagu 07.12.2013. godine, sa kasnijim izmenama i dopunama, članom 27.e stav 34. propisano je da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2015. godine, odnosno do 31.12.2017. godine. Izuzetno od stava 34. ovog člana, radni odnos sa ovim licima može se zasnovati uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva. Članom 105. istog zakona propisano je da ako su odredbe drugih zakona, odnosno propisa u suprotnosti sa ovim zakonom, primenjuju se odredbe ovog zakona.

Imajući u vidu navedene zakonske odredbe, na tuženog se kao korisnika javnih sredstava, pored Zakona o radu primenjuje i Zakon o budžetskom sistemu čijim odredbama je propisana zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licem radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta. Ove odredbe su lex specialis u odnosu na odredbe Zakona o radu kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno vreme, a što sledi iz člana 105. Zakona o budžetskom sistemu. Polazeći od toga, u konkretnom slučaju se imaju primeniti odredbe Zakona o budžetskom sistemu, pa kako je Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu koji je bio u primeni u vreme nastanka spornog odnosa između stranaka bilo zabranjeno zapošljavanje novih lica u javnom sektoru radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta, osim u izuzetnim slučajevima uz saglasnost nadležnost organa vlade i uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva, čega u ovom slučaju nema, nižestepenim presudama je pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je usvojen tužbeni zahtev za preobražaj radnog odnosa. Bez značaja je činjenica da je tužilja sa tuženim prvi put zasnovala radni odnos na određeno vreme 06.12.2013. godine, jedan dan pre stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu, a imajući u vidu da je navedeni zakon bio u primeni u vreme nastanka spornog odnosa, odnosno kada je tužilji prestao radni odnos 05.09.2016. godine, kao i u vreme kada bi primenom odredbe člana 37. stav 6. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ broj 75/14 od 21.07.2014. godine) radni odnos na određeno vreme mogao da preraste u radni odnos na neodređeno vreme.

Iz navedenih razloga Vrhovni kasacioni sud je preinačio nižestepene odluke i odbio kao neosnovan tužbeni zahtev.

Tuženi je uspeo u postupku po reviziji, pa mu na osnovu članova 153. stav 1, 154, 163. stav 2. i 165. stav 2. ZPP, pripadaju troškovi celog postupka u ukupnom iznosu od 258.000,00 dinara i to za zastupanje od strane advokata na 7 održanih ročišta po 18.000,00 dinara (ukupno 126.000,00 dinara) i na ime sastava dve žalbe i dve revizije u iznosu od po 33.000,00 dinara (ukupno 132.000,00 dinara), sve prema važećoj Tarifi o nagradama i naknadi troškova za rad advokata, u granicama opredeljenog zahteva po vrsti i iznosu troškova.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci presude.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić