.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 653/2017
21.11.2019. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislave Apostolović, predsednika veća, Branislava Bosiljkovića i Zorane Delibašić, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužilja AA iz ... i BB iz ..., čiji su punomoćnici Ana Trninić i Ozren Ogrizović advokati iz ..., protiv tuženih Republike Srbije - Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja, koju zastupa Državno pravobranilaštvo sa sedištem u Beogradu i Republičkog centra za talente iz Beograda, čiji je punomoćnik Jelena Stamenković advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužilja izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3129/15 od 05.05.2016. godine, u sednici veća održanoj dana 21.11.2019. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilja izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3129/15 od 05.05.2016. godine - odluka sadržanih u drugom, trećem, četvrtom i petom stavu izreke.
ODBIJA SE zahtev tužilja za naknadu troškova postupka po reviziji.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3129/15 od 05.05.2016. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog Republičkog centra za talente iz Beograda i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2819/13 od 27.05.2014. godine kojom je dozvoljeno preinačenje tužbe izvršeno podneskom od 17.12.2013. godine (stav prvi izreke); obavezan ovaj tuženi da isplati tužiljama zakonsku zateznu kamatu na isplaćene neto zarade u periodu maj 2010. godine - februar 2011. godine, neisplaćene neto zarade u periodu mart 2011. godine - novembar 2013. godine i regres za 2009, 2010. i 2011. godinu u određenim novčanim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma do isplate, kao i da uplati Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje razliku doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na osnovice iz stava drugog izreke za period od marta 2011. godine do novembra 2011. godine i doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje na osnovice iz stava drugog izreke za period od decembra 2011. godine do novembra 2013. godine (stav drugi, treći, četvrti i peti izreke); tužiljama nadoknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 529.418,00 dinara (stav šesti izreke). Stavom drugim izreke, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2819/13 od 27.05.2014. godine tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim su tužilje tražile da se obaveže tužena Republika Srbija - Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja na isplatu zakonske zatezne kamate na isplaćene neto zarade u periodu maj 2010. godine - februar 2011. godine, neisplaćene neto zarade u periodu mart 2011. godine - novembar 2013. godine i regres za 2009, 2010. i 2011. godinu u novčanim iznosima navedenim u ovom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma pa do isplate, kao i da uplati Republičkom fondu za penzijsko i invaldsko osiguranje razliku doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za period mart 2011. godine - novembar 2011. godine i doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za period decembar 2011. godine - novembar 2013. godine. Stavom trećim i četvrtim izreke obavezane su tužilje da tuženoj Republici Srbiji - Ministarstvu prosvete, nauke i tehnološkog razvoja nadoknade troškove prvostepenog postupka u iznosu od 159.000,00 dinara i troškove drugostepenog postupka u iznosu od 45.100,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema presude. Stavom petim izreke, odbijen je zahtev tužilja za naknadu troškova drugostepenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu - dela kojim je preinačena presuda prvostepenog suda i odlučeno o troškovima postupka, tužilje su blagovremeno izjavile reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.
Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 408. Zakona o parničnom postupku (ZPP), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tužilja nije osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nisu osnovani navodi revizije o bitnoj povredi odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, učinjenoj u postupku pred drugostepenim sudom, jer drugostepena presuda u pobijanom delu nije zasnovana na drugačije utvrđenom činjeničnom stanju.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilje su u radnom odnosu na neodređeno vreme kod tuženog Republičkog centra za talente (u daljem tekstu: Centar) - tužilja AA na radnom mestu stručnog saradnika na ... poslovima, a tužilja BB na radnom mestu stručnog saradnika za ... poslove. Tuženi Centar je 31.10.2011. godine isplatio tužiljama zarade za period maj - septembar 2010. godine, a 09.07.2013. godine i zarade za oktobar 2010. godine - februar 2011. godine. Zarade za period od marta 2011. godine do novembra 2013. godine tužiljama nisu isplaćene. Tužiljama nije isplaćen ni regres - tužilji AA za 2010. i 2011. godinu, a tužilji BB za polovinu 2009. godine i cele 2010. godine i 2011. godinu. Tuženi Centar je sa četiri ministarstva Vlade Republike Srbije zaključio 11.11.1999. godine ugovor o realizaciji programskih sadržaja i finansiranju Centra. Tim ugovorom je, između ostalog, predviđena obaveza Ministarstva prosvete i Ministarstva za više i visoko obrazovanje da obezbede finansijska sredstva za isplatu ličnih dohodaka zaposlenih prema sistematizaciji, i to u svakom regionalnom centru po dva lična dohotka - jednog izvršioca sa visokom stručnom spremom i univerzitetskim nastavničkim zvanjem (rukovodilac Centra) i jednog izvršioca sa visokom stručnom spremom, a u zajedničkoj službi Centra sedam ličnih dohodaka - dva lična dohotka za izvršioce sa visokom stručnom spremom i univerzitetskim nastavničkim zvanjem (direktor i pomoćnik direktora), tri izvršioca sa visokom stručnom spremom (dva za programske sadržaje i jednog psihologa) i dva izvršioca sa višom, odnosno srednjom stručnom spremom (za administrativne i računovodstvene poslove). Zaključkom Vlade Republike Srbije od 24.04.2003. godine utvrđeno je da su sredstva koja koristi tuženi Centar u državnoj svojini. Sporazumom koji su 09.06.2003. godine zaključili tuženi Centar i Republička direkcija za imovinu Republike Srbije u ime tužene države predviđeno je da su sredstva koja koristi Centar državna svojina i da tužena Republika Srbija preuzima osnivačka i upravljačka prava srazmerno utvrđenom delu državnog kapitala, a Centar obavezu da svoje akte i poslovanje uskladi sa zakonom kojim se uređuje pravni položaj preduzeća u roku od tri meseca. Tuženi Centar je upisan u sudski registar kao pravno lice koje za svoje obaveze odgovara celokupnom imovinom. Tokom 2010, 2011, 2012. i 2013. godine između tuženog Centra i Ministarstva prosvete zaključeni su ugovori o učešću u finansiranju programa rada Centra. Ovim ugovorima označeno Ministarstvo se obavezalo da učestvuje u finansiranju dela troškova realizacije aktivnosti iz godišnjeg programa rada Centra.
Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je obavezao tužene da solidarno isplate tužiljama njihova novčana potraživanja. Po nalaženju tog suda, tužena Republika Srbija je osnivač tuženog Centra i pasivno legitimisana u ovom sporu jer se ugovorom od 11.11.1999. godine Ministarstvo prosvete obavezalo da obezbedi i finansijska sredstva za isplatu ličnih dohodaka zaposlenima, pa zato na osnovu člana 148. stav 1. i člana 149. Zakona o obligacionim odnosima solidarno odgovara sa tuženim Centrom za isplatu zarada i regresa tužiljama.
Po nalaženju drugostepenog suda, tužena Republika Srbija nije pasivno legitimisana jer tužilje sa njom nisu u materijalnopravnom odnosu, a takva njena obaveza ne proizilazi iz ugovora od 11.11.1999. godine zato što je tuženi Centar - poslodavac tužilja, pretrpeo statusnu promenu i posluje sredstvima u državnoj svojini, te svojim radom ostvaruje prihod za isplatu zarada zaposlenih.
Pravilno je i po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, pravno shvatanje drugostepenog suda o neosnovanosti tužbenog zahteva u odnosu na tuženu Republiku Srbiju.
Predmet spora su zahtevi tužilja za isplatu novčanog potraživanja iz radnog odnosa (zarada i regres), odnosno zakonske zatezne kamate na novčano potraživanje iz radnog odnosa (zaradu) isplaćeno sa zadocnjenjem. Isplatu zarade vrši poslodavac, u ovom slučaju to je tuženi Centar sa kojim su tužilje zaključile ugovore o radu. Solidarna obaveza tužene Republike Srbije za isplatu spornih novčanih potraživanja, u smislu člana 414. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, postojala bi u slučaju da je predviđena zakonom ili zaključenim ugovorom. Tužena Republika Srbija je na osnovu sporazuma od 09.06.2003. godine, zaključenog u skladu sa članom 48. tada važećeg Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije, preuzela osnivačka odnosno upravljačka prava nad tuženim Centrom, koji u svom radu koristi sredstva koja su u celosti u državnoj svojini. U odnosu na sporno novčano potraživanje ne postoji solidarna obaveza Republike Srbije na osnovu zakona, kao osnivača tuženog Centra, jer je članom 13. Zakona o javnim službama propisano da osnivač ustanove obezbeđuje sredstva potrebna za osnivanje i početak njenog rada, i donosi akt o osnivanju. Solidarna obaveza tužene Republike Srbije ne proizilazi ni iz ugovora od 11.11.1999. godine koji je četiri ministarstva zaključilo sa tuženim Centrom, jer solidarnost tužene države nije izričito predviđena označenim ugovorom kojim se Ministarstvo prosvete obvezalo da obezbedi finansijska sredstva za isplatu ličnih dohodaka zaposlenima. Taj ugovor deluje između ugovornih strana a ne i u odnosu na zaposlene kod tuženog Centra, jer istim poslodavac nije ugovorio potraživanje zaposlenih prema tuženoj Republici Srbiji, tako da u konkretnom slučaju nema mesta primeni člana 149. Zakona o obligacionim odnosima. Ugovori koji su zaključivani 2011, 2012. i 2013. godine imaju za predmet učešće Ministarstva prosvete u finansiranju aktivnosti predviđenih Godišnjim programom rada tuženog Centra (otkrivanje, evidentiranje i izbor nadarenih i talentovanih učenika, i praćenje razvoja i napredovanje; stručnu i organizovanu pripremu, izbor mentora i realizaciju rada sa nadarenim i talentovanim učenicima osnovnih i srednjih škola; organizaciju regionalnih i republičkih smotri i takmičenja učenika osnovnih i srednjih škola), a ne finansiranje zarada zaposlenih.
Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava zasnovani na tvrdnji tužilja da ugovor od 11.11.1999. godine predstavlja osnov solidarne obaveze tužene Republike Srbije.
O troškovima postupka odlučeno je pravilnom primenom članova 153. stav 1, 154. i 165. stav 2. ZPP.
S`toga je, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno kao u prvom stavu izreke.
Tužilje nisu uspele u postupku po reviziji i zato nemaju pravo na naknadu troškova tog postupka. Zbog toga je takav njihov zahtev odbijen i primenom člana 165. stav 1. u vezi člana 153. stav 1. ZPP, odlučeno kao u drugom stavu izreke.
Predsednik veća - sudija
Branislava Apostolović, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
