Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2493/2019 od 01.11.2019. godine, stavom prvim izreke, potvrđena je prvostepena presuda u stavu prvom izreke, u delu kojim je tužena obavezana da tužiocu na ime naknade štete zbog nezakonitog otkaza ugovora o radu za period od avgusta 2013. godine do marta 2014. godine isplati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačni iznos od dana dospelost do isplate, u visini i od datuma bliže označenih u tom stavu izreke, i u delu stava trećeg izreke, koji se odnos na uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, zdravstveno osiguranje i osiguranje za slučaj nezaposlenosti na navedene iznose, a žalba tužene u tom delu odbijena, kao neosnovana. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u delu stava prvog izreke za naknadu štete zbog nezakonitog otkaza ugovora o radu za period od avgusta 2013. godine do marta 2014. godine, preko iznosa dosuđenih stavom prvim izreke, do traženih iznosa u pojedinačnim mesečnim iznosima sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačni iznos od dana dospelosti do isplate, u visini i od datuma bliže označenih u tom stavu izreke i u delu stava trećeg izreke koji se odnosi na uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, zdravstveno osiguranje i osiguranje u slučaju nezaposlenosti na navedene iznose i u tom delu zahtev tužioca je odbijen, kao neosnovan. Stavom trećim izreke, ukinuta je prvostepena presuda u preostalom delu stava prvog i trećeg izreke, u stavu drugom i četvrtom izreke, i u tom delu predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 3769/19 od 08.12.2020. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime naknade štete zbog nezakonitog otkaza ugovora o radu za period od 01.04.2015. godine do reintegracije tužioca 26.12.2017. godine, isplati pojedinačne mesečne iznose sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačni iznos od dana dospelosti do isplate, u visini i od datuma bliže označenih u tom stavu izreke. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime naknade štete na ime jubilarne nagrade za ukupan 25 rad kod tužene isplati 264.073,16 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 29.12.2016. godine do isplate. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da za tužioca za period od aprila 2014. godine do decembra 2017. godine, uplati doprinose na teret zaposlenog i na teret poslodavca i to za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, Filijala Beograd, doprinose za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje Filijala Beograd i za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi za zapošljavanje, Filijala Beograd, pojedinačne mesečne iznose, bliže označene u sadržaju tog stava, u valorizovanim iznosima utvrđenim na dan uplate po metodologiji nadležnog organa kome se uplata vrši. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime troškova postupka plati 795.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2682/21 od 01.04.2022. godine, odbijena je, kao neosnovana žalba tužene i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažnih presuda donetih u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila revizije, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijane odluke, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11 ... 18/20), i utvrdio da revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2682/21 od 01.04.2022. godine nije osnovana, a da je revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 2682/21 od 01.04.2022. godine delimično osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je zasnovao radni odnos kod tužene 01.07.1991. godine. Dužnost predsednika ... odbora, odnosno ... obavljao je u periodu od 24.12.2008. godine do 08.04.2013. godine, na osnovu ugovora o radu od 24.12.2008. godine, sa aneksom I i II. Članom 9. navedenog ugovora o radu predviđeno je da ako tužilac po isteku mandata predsednika ... odbora bude raspoređen na druge odgovarajuće poslove kod tužene, da ima pravo da godinu dana od isteka mandata prima zaradu koju bi ostvario kao predsednik ... odbora, odnosno poslednju ostvarenu zaradu pre isteka mandata, ukoliko je to za njega povoljnije, u skladu sa članom 40. stav 3. i 4. Kolektivnog ugovora. Aneksom III Ugovora o radu od 09.04.2013. godine članom 1. konstatovano je da je tužilac 08.04.2013. godine razrešen dužnosti ..., a članom 2, da je tužilac raspoređen na radno mesto ...-Specijalista za ... u organizacionoj jedinici Službe ... . Prema članu 3. stav 1. i 6. ovog aneksa, između ostalog, predviđeno je da tužilac zadržava pravo da godinu dana od dana prestanka obavljanja dužnosti/poslova ... tužene, zaključno sa 08.04.2014. godine, prima zaradu koju bi ostvarivao kao ... tužene u visini od 1295 bodova, odnosno poslednju ostvarenu zaradu pre prestanka obavljanja dužnosti/poslova ... tužene ukoliko je to za njega povoljnije. Nakon isteka roka iz stava 1. ovog člana, tužiocu je za obračun zarade, u skladu sa članom 2. ovog Aneksa i Tabelarnim pregledom OU/UO.01 broj 192/7 od 19.05.2011. godine, utvrđena zarada u visini od 505 bodova. Rešenjem tužene o otkazu ugovora o radu od 02.08.2013. godine, tužiocu je otkazan ugovor o radu 24.12.2008. godine, kao i svi aneksi o izmenama ugovorenih uslova rada. Navedeno rešenje poništeno je pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 3546/13 od 29.03.2017. godine, a tužilac je vraćen na rad 26.12.2017. godine, na isto radno mesto, kada je sa tuženom zaključio aneks IV Ugovora o radu. Članom 2. stav 2. tog aneksa, utvrđeno je da se za obračun zarade utvrđuje broj bodova u visini od 460 bodova, a prema članu 4. ugovorena je primena ovog aneksa počev od 26.12.2017. godine.

Visina izgubljene zarade utvrđena je ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko – finansijske struke, koji je nalaz i mišljenje dao u više varijanti. Prema prvoj varijanti visina izgubljene zarade za ceo period od 13.08.2013. godine do 25.12.2017. godine utvrđena je primenom 1295 bodova. Prema drugoj varijanti visina izgubljene zarade utvrđena je primenom 1295 bodova u periodu od 13.08.2013. godine do 08.04.21014. godine, a od 09.04.2014. godine do 25.12.2017. godine primenom 505 bodova. Prema trećoj varijanti izgubljena zarada je utvrđena primenom 1295 bodova u periodu od 13.08.2013. godine do 08.04.2014. godine, a od 09.04.2014. godine do 25.12.2017. godine primenom 460 bodova. Izgubljena zarada tužoca za period od 01.04.2014. godine do 25.12.2017. godine prema drugoj varijanti nominalno iznosi i to bruto 22.089.011,61 dinar, a neto 16.988.971,28 dinara, a prema trećoj varijanti bruto 20.216.334,44 dinara, a neto 15.303.561,82 dinara. Visina jubilarne nagrade kod tužene za 25 godina radnog staža iznosi 264.073,16 dinara.

Odlučujući o tuženom zahtevu tužioca za naknadu štete zbog izgubljene zarade prvostepeni sud je presudom P1 1725/2018 od 13.03.2019. godine usvojio tužbeni zahtev tužioca prihvatajući prvu varijantu nalaza i mišljenja sudskog veštaka i obavezao tuženu da tužiocu po ovom osnovu za ceo sporni period isplati pojedinačne mesečne iznose sa kamatom kako je to bliže navedeno u izreci ove prvostepene presude (čija visina je utvrđena primenom 1295 bodova) i pripadajućim doprinosima, kao i jubilarnu nagradu.

Pobijanom drugostepenom presudom Gž1 2493/2019 od 01.11.2019. godine, stavom prvim izreke, potvrđena je napred navedena prvostepena presuda u delu kojim je tužena obavezana da tužiocu na ime naknade štete zbog izgubljene zarade za period od avgusta 2013. godine do marta 2014. godine isplati pojedinačne mesečne iznose sa kamatom kako je to bliže navedeno u izreci ove drugostepene presude, dok je u preostalom delu prvostepena presuda delimično preinačena, delimično ukinuta. Ovo, jer je drugostepeni sud smatrao da tužilac ima pravo na naknadu štete zbog izgubljene zarade čija je visina utvrđena u vrednosti od 1295 bodova za navedeni period primenom člana 120. i 192. Zakona o radu, a u skladu sa ugovorom o radu zaključenim 24.12.2008. godine i aneksom III ugovora o radu zaključenim 09.04.2013. godine, prema kojima tužilac zadržava pravo da godinu dana od dana prestanka obavljanja dužnosti odnosno poslova ... tužene, zaključno sa 08.04.2014. godine ima pravo na zaradu koju bi ostvario kao ... tužene u visini od 1295 bodova, odnosno poslednju ostvarenu zaradu pre prestanka obavljanja dužnosti, odnosno poslova ... tužene ukoliko je to za njega povoljnije.

Prvostepenom presudom P1 3769/19 od 08.12.2020. godine obavezana je tužena da tužiocu za period od 01.04.2014. godine do 26.12.2017. godine isplati pojedinačne mesečne iznose sa kamatom kako je to bliže navedeno u izreci ove prvostepene presude, prihatajući drugu varijantu iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka u kojoj je obračun zarade tužioca za sporni period izvršen primenom 505 bodova, kao i da mu uplati pripadajuće doprinose i jubilarnu nagradu čija visina je takođe utvrđena na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka. Drugostepeni sud je odlučujući o žalbi tužene pobijanom presudom Gž1 2682/21 od 01.04.2022. godine istu odbio, kao neosnovanu i potvrdio prvostepenu presudu prihvatajući razloge koje je za svoju odluku dao prvostepeni sud.

Po oceni Vrhovnog suda neosnovani su navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava, pri utvrđivanju visine naknade štete zbog izgubljene zarade za period od avgusta 2013. godine do marta 2014. godine i jubilarne nagrade, dok su osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava pri utvrđivanju visine naknade štete zbog izgubljene zarade za period od 01.04.2014. godine do 26.12.2017. godine.

Članom 191. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13), propisano je da ako sud donese pravnosnažnu odluku kojom je utvrđeno da je zaposlenom nezakonito prestao radni odnos, sud će odlučiti da se zaposleni vrati na rad, ako zaposleni to zahteva, dok je stavom 2. istog člana propisano da pored vraćanja na rad, poslodavac je dužan da zaposlenom isplati naknadu štete u visini izgubljene zarade i drugih primanja koja mu pripadaju po zakonu, opštem aktu i ugovoru o radi i uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje.

Pravilna primena navedene zakonske odredbe podrazumeva da je u slučaju nezakonitog otkaza, poslodavac u obavezi da zaposlenog vrati na rad (ukoliko zaposleni to zahteva), kao i da mu naknadi štetu u visini izgubljene zarade, koja podrazumeva iznose koje bi tužilac primio da nije bilo nezakonitog otkaza. Tužilac je dužnost predsednika ... odbora, odnosno ... tužene obavljao u periodu od 24.12.2008. godine do 08.04.2013. godine, na osnovu ugovora o radu od 24.12.2008. godine, kojim je predviđeno da ako tužilac po isteku mandata predsednika ... odbora bude raspoređen na druge odgovarajuće poslove kod tužene, da ima pravo da godinu dana od isteka mandata prima zaradu koju bi ostvario kao predsednik ... odbora, odnosno poslednju ostvarenu zaradu pre isteka mandata, ukoliko je to za njega povoljnije, a Aneksom III Ugovora o radu od 09.04.2013. godine konstatovano je da je tužilac 08.04.2013. godine razrešen dužnosti ... i da je raspoređen na radno mesto ...-Specijalista za ... u organizacionoj jedinici Službe ..., i da zadržava pravo da godinu dana od dana prestanka obavljanja dužnosti/poslova ... tužene, zaključno sa 08.04.2014. godine, prima zaradu koju bi ostvarivao kao ... tužene u visini od 1295 bodova, odnosno poslednju ostvarenu zaradu pre prestanka obavljanja dužnosti/poslova ... tužene ukoliko je to za njega povoljnije. S obzirom na to da su stranke ugovorile pravo tužioca da po isteku mandata predsednika ... odbora ima pravo da godinu dana od isteka mandata prima zaradu koju bi ostvario kao predsednik ... odbora, odnosno poslednju ostvarenu zaradu pre isteka mandata i da se radi o periodu od 08.04.2013. godine do 08.04.2014. godine, to suprotno navodima revizije, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da tužilac za navedeni period ima pravo na zaradu koju bi ostvarivao kao ... tužene obračunatu primenom 1295 bodova.

Pravilan je zaključak nižestepenih sudova da tužilac ima pravo na naknadu štete na ime jubilarne nagrade. Tužilac je zasnovao radni odnos kod tužene 01.06.1991. godine, da nije bilo nezakonite radnje tužene tužilac bi po redovnom toku stvari 01.06.2016. godine ostvario 25 godina radnog staža. S obzirom na to da u skladu sa članom 120. stav 1. tačka 1. Zakona o radu zaposleni ima pravo na jubilarnu nagradu i da je članom 45. stav 1. alineja 4. i stav 2. Kolektivnog ugovora tužene propisano da će se zaposlenom u skladu sa finansijskim planom dodeliti jubilarna nagrada za ukupni radni staž kod poslodavca, u kalendarskoj godini u kojoj navršava 25 godina u visini 80 % prosečne neto zarade, to je pravilan zaključak nižestepenih sudova da je tužena u obavezi da tužiocu isplati i iznos od 264.073,16 dinara na ime jubilarne nagrade koju bi tužilac ostvario da mu nije nezakonito prestao radni odnos. Stoga je, suprotno navodima revizije pravilno odlučeno kada je obavezana tužena da tužiocu isplati naknadu štete na ime jubilarne nagrade u visini utvrđenoj na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka.

Sa napred navedenih razloga, odlučeno je kao u stavu prvom izreke primenom člana 414. ZPP.

Osnovano se revizijom tužene ukazuje da su nižestepeni sudovi prilikom utvrđivanja visine naknade štete na ime izgubljene zarade za period od 01.04.2014. godine do 26.12.2017. godine postupili suprotno članu 191. stav 2. Zakona o radu.

Tužiocu je nezakonito otkazan ugovor o radu, sa kojih razloga tužilac ima pravo na naknadu štete u visini izgubljene zarade, koja podrazumeva iznose koje bi tužilac primio da nije bilo nezakonitog otkaza saglasno napred citiranom članu 191. stav 2. Zakona o radu. To znači da tužilac ima pravo na zaradu koju bi ostvario da nije bilo nezakonitog otkaza, pa je osnov za obračun ona zarada koju je on ostvario u momentu nezakonitog prestanka radnog odnosa, uz eventualna uvećanja ili smanjenja koja su u međuvremenu bila kod tužene na tom radnom mestu. Aneksom III Ugovora o radu od 09.04.2013. godine tužilac je raspoređen na radno mesto ...-Specijalista za ... u organizacionoj jedinici Službe ... i zadržao je pravo da godinu dana od dana prestanka obavljanja dužnosti/poslova ... tužene, zaključno sa 08.04.2014. godine, prima zaradu koju bi ostvarivao kao ... tužene, a nakon isteka ovog roka zaradu u visini od 505 bodova. Nakon donošenja rešenja o otkazu ugovora o radu tužiocu, tužena je donela novi Kolektivni ugovor 26.02.2014. godine kojim je članom 26. propisala da se zarada zaposlenog utvrđuje tako što se pomnoži broj bodova koji je određen za poslove koje zaposleni obavlja kod poslodavca sa vrednošću boda (stav 1.), da broj bodova iz stava 1. ovog člana se utvrđuje na osnovu Tabelarnog pregleda (aneks), koji je sastavni deo ovog Kolektivnog ugovora (stav 2.) i da do donošenja novog Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji poslova i raspoređivanje zaposlenih u skladu sa novim Pravilnikom koji će biti donet 31.03.2014. godine primenjivaće se Tabelarni pregled OU/UO 01 broj 192/7 od 19.05.2011. godine (stav 3.). Tužena je donela nov Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji poslova 31.03.2014. godine i novi Tabelarni pregled OU/DJ-250/4 od 31.03.2014. godine, kojim je za poslove specijaliste za ... koje je tužilac obavljao do donošenja rešenja o otkazu ugovora o radu predviđeno 460 bodova. S obzirom na to da je tužena donela Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji poslova 31.03.2014. godine i istog dana Tabelarni pregled, kojim je za poslove koje je tužilac obavljao do donošenja nezakonitog rešenja o otkazu ugovora o radu predviđeno 460 bodova, što znači da je došlo do smanjenja visine boda za poslove koje je tužilac obavljao, to tužilac ima pravo na naknadu štete zbog izgubljene zarade za period od 08.04.2014. godine do 26.12.2017. godine obračunatu primenom 460 bodova, sa kojih razloga se ne može prihvatiti kao pravilan zaključak nižestepenih sudova da tužilac ima pravo na naknadu štete na ime neisplaćene zarade obračunate primenom 505 bodova, i sa kojih razloga se osnovano revizijom tužene ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo kada su odlučivali o ovom delu zahteva tužioca.

Imajući ovo u vidu, po oceni Vrhovnog suda pobijana odluka je u navedenom delu zasnovana na pogrešnoj primeni materijalnog prava, zbog čega je i činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, jer nižestepeni sudovi zbog pogrešne primene materijalnog prava nisu cenili pravilnost obračuna i visinu tražene naknade na ime izgubljene zarade za sporni period, zbog čega je činjenično stanje nepotpuno utvrđeno i zbog čega nema uslova za preinačenje nižestepenih odluka.

U ponovnom postupku potrebno je da prvostepeni sud činjenično stanje u potpunosti i pravilno utvrdi kako bi imao mogućnost da, postupajući po primedbama iz ove odluke, o preostalom tužbenom zahtevu tužioca donese novu i pravilnu odluku.

Ukinuta je i odluka o uplati doprinosa za sporni period, kao i odluka o troškovima postupka, jer zavise od odluke o naknadi štete i od ishoda postupka.

Sa napred navedenih razloga, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke primenom člana 416. stav 2. ZPP.

Predsednik veća-sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić