Dopunskom presudom Osnovnog suda u Valjevu P1 273/22 od 05.04.2024. godine, obavezan je tuženi da tužioca vrati na rad u roku od osam dana od dana prijema pismenog otpravka presude.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1085/23 od 18.10.2024. godine, ispravljenom rešenjem istog suda od 31.01.2025. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena presuda Osnovnog suda u Valjevu P1 273/22 od 16.11.2022. godine, ispravljenom rešenjem istog suda P1 273/22 od 13.12.2022. godine u stavu prvom izreke, utvrđujućem delu stava drugog izreke i u stavu trećem izreke. Stavom drugim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena dopunska presuda Osnovnog suda u Valjevu P1 273/22 od 05.04.2024. godine. Stavom trećim izreke, odbijeni su zahtevi tuženog i tužioca za naknadu troškova postupka po žalbi.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja sa predlogom da se o reviziji odluči kao izuzetno dozvoljenoj primenom člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Revizija je dozvoljena primenom člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku u vezi člana 441. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 10/23), zbog čega nije bilo mesta oceni dozvoljenosti revizije primenom člana 404. ZPP.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. ZPP i utvrdio da je revizija tuženog osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio zaposlen kod tuženog od ...2018. do ...2021. godine po više zaključenih ugovora o radu na određeno vreme do prestanka radnog odnosa. Tužilac je zasnovao radni odnos na određeno vreme po osnovu ugovora o radu od ...2018. godine. Navedeni ugovor ne sadrži osnov zasnivanja radnog odnosa a koji rad je nesporno trajao 2 godine 11 meseci 1 dan. Shodno odredbi člana 33. Zakona o radu, ugovor o radu koji se zaključuje na određeno vreme mora da sadrži i osnov za zasnivanje radnog odnosa na određeno vreme, pa je po nalaženju prvostepenog suda takvo ponašanje tuženog bilo nezakonito jer ugovor nije sadržavao osnov zasnivanja radnog odnosa na neodređeno vreme. Naknadno zaključeni ugovor o radu kojim je naveden osnov, najdalje do završetka projekta zbog potrebe realizacije projekta, nije vodilo pravnom osnaženju navedenog ugovora. Shodno tome, prvostepeni sud je zaključio da je tužilac radio na istovremenim poslovima i zaključio da je neosnovan navod tuženog da je tužilac radio na projektima. Pri takvom stanju stvari došlo je do preobražaja radnog odnosa u radni odnos na neodređeno vreme. Pri tome sud polazi od odredbe čl. 33. i 37. Zakona o radu. Zaključuje da je u tom periodu bila na snazi zabrana primanja u radni odnos na neodređeno vreme kod korisnika javnih sredstava u smislu člana 27e stav 34. Zakona o budžetskom sistemu. Međutim, nalazi da navedeni član predviđa i izuzetak od navedene zabrane da se radni odnos može zasnovati uz saglasnost Vlade u skladu sa Uredbom u postupku za pribavljanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava kojim se uređuje postupak za pribavljanje saglasnosti. Tuženi nije dostavio dokaz o tome da je pokušao da pribavi saglasnost za tužioca niti za drugog zaposlenog. Zabrana primanja u radni odnos na neodređeno vreme kod korisnika javnih sredstava važila je do 01.01.2021. godine a tuženi je i nakon toga zaključio sa tužiocem ugovor na određeno vreme što ukazuje da se radi o zloupotrebi prava što ukazuje na činjenicu da se tuženi nije ponašao kao korisnik javnih sredstava, pa je usvojio tužbeni zahtev i utvrdio da je tužilac zasnovao radni odnos na neodređeno vreme počev od 26.02.2021. godine a odbio deo zahteva za period od 29.03.2020. godine zaključno sa 25.02.2021. godine.

Drugostepeni sud je u svemu prihvatio pravnu argumentaciju prvostepenog suda i potvrdio prvostepenu presudu.

Po oceni Vrhovnog suda, osnovano se revizijom tuženog ukazuje na zaključak da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo.

Odredbom člana 37. Zakona o radu, propisano je da ugovor o radu može da se zaključi na određeno vreme, za zasnivanje radnog odnosa čije je trajanje unapred određeno objektivnim razlozima koji su opravdani rokom ili izvršenjem određenog posla ili nastupanjem određenog događaja, za vreme trajanja tih potreba (stav 1), poslodavac može zaključiti jedan ili više ugovora o radu iz stava 1. ovog člana na osnovu kojih se radni odnos sa istim zaposlenim zasniva za period koji sa prekidima ili bez prekida ne može biti duži od 24 meseca (stav 2), ako je ugovor o radu na određeno vreme zaključen suprotno odredbama ovog zakona ili ako zaposleni ostane da radi kod poslodavca najmanje pet radnih dana po isteku vremena za koje je ugovor zaključen, smatra se da je radni odnos zasnovan na neodređeno vreme (stav 6).

Tuženi prema Zakonu o budžetskom sistemu spada u korisnike javnih sredstava, pa se u odnosu na njega primenjuju odredbe i tog zakona. Zakonom o izmenama i dopunama tog Zakona („Službeni glasnik RS“ broj 108/2013 od 06.12.2013. godine) u članu 27e dodati su novi stavovi 34. i 35. kojima je propisano da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2015. godine, a izuzetno od tog stava radni odnos sa novim licima može se zasnovati uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva. Navedena odredba člana 27e stav 34. Zakona, novelirana je kasnijim izmenama i dopunama („Službeni glasnik RS“ broj 142/2014... 149/2020), tako da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih odnosno upražnjenih radnih mesta do 31. decembra 2016. godine („Službeni glasnik RS“ broj 103/2015), zatim do 31. decembra 2017. godine („Službeni glasnik RS“ broj 99/16), do 31. decembra 2018. godine („Službeni glasnik RS“ broj 113/17), do 31. decembra 2019. godine („Službeni glasnik RS“ broj 95/18 i 31/19), odnosno do 31. decembra 2020. godine („Službeni glasnik RS“ broj 72/2019 i 149/2020). Članom 105. navedenog zakona propisano je da ako su odredbe drugih zakona, odnosno propisa u suprotnosti sa ovim zakonom, primenjuju se odredbe ovog zakona.

U konkretnom slučaju, tužilac je od ...2017. godine neprekidno 4 godine 1 mesec i 2 dana bez prekida po osnovu više sukcesivnih ugovora o radu na određeno vreme radio kod tuženog na istim sistematizovanim poslovima, a rešenjem tuženog od ...2021. godine prestao mu je radni odnos zasnovan ugovorom o radu na određeno vreme zbog isteka roka na koji je zaključen. Pravilna je ocena drugostepenog suda da zaključenje sukcesivnih ugovora po prestanku rada iz prethodnih ugovora, a za obavljanje istih poslova predstavlja zloupotrebu prava od strane tuženog, jer se ne radi o vremenski oročenim poslovima, već o stalnim poslovima za kojima poslodavac ima potrebu.

Međutim, odredbe Zakona o budžetskom sistemu kojima je propisana zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licem, radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta osim u izuzetnim slučajevima uz saglasnost nadležnog organa Vlade, su lex specialis u odnosu na odredbe Zakona o radu kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme, što proizilazi iz odredbe člana 105. tog zakona. Kako je tužilac bio radno angažovan u periodu kada tuženi kao korisnik javnih sredstava nije bio u mogućnnosti da zasnuje radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta, osim kada za to postoji saglasnost tela Vlade i predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa, a uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva, što ovde nije slučaj, i po oceni Vrhovnog suda nema uslova da za preobražaj radnog odnosa tužioca u radni odnos na neodređeno vreme ni za vraćanje tužioca na rad.

Imajući u vidu sve navedeno, pogrešno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev, pa je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Tuženom prema uspehu u revizijskom postupku primenom odredbi čl. 153, 154. i 163. ZPP pripada pravo na naknadu troškova revizijskog postupka i to za sastav revizije u iznosu od 49.500,00 dinara, prema Tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata. Tuženom nisu na teret tužioca dosuđeni troškovi sudskih taksi na reviziju i na odluku o reviziji, jer prema Tarifnom broju 1. tačka 10. i Tarifnom broju 2. tačka 12. Zakona o sudskim taksama u sporovima iz radnog odnosa zaposleni ili bivši zaposleni plaća taksu po ovim tarifnim brojevima (na podneske i na odluke) samo ako se zahtev odnosi na novčano potraživanje, što nije situacija u konkretnom slučaju.

Na osnovu člana 165. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković