Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), pa je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema do sada utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu obavljao poslove računopolagača – inkasanta na naplati putarine u smenama po unapred utvrđenom rasporedu. Ugovorima o radu od 08.06.2016. godine i od 07.06.2018. godine parnične stranke su, između ostalog, ugovorile da se vrsta i stepen stručne spreme i posebna znanja za rad na određenim poslovima, koji su određeni složenošću posla, odgovornošću za obavljanje posla i uslovima rada izražavaju koeficijentom posla koji zaposleni obavlja i da iznosi 1,7, da se zarada za obavljeni rad sastoji od osnovne zarade, uvećane zarade i dela zarade za radni učinak. Kolektivnim ugovorom tuženog od marta 2011. godine ugovoreno je, između ostalog, da su koeficijentima poslova vrednovani i uslovi rada po osnovu: rada na terenu, rada u smenama i drugim poslovima štetnim po zdravlje zaposlenih (član 45), a odredbom člana 42. stav 2. tačka 2. Pravilnika o radu tuženog od 17.04.2015. godine propisano da su u okviru pripadajućih koeficijenata za sistematizovane poslove vrednovani uslovi rada koji se odnose na rad u smenama. Visina razlike između isplaćenog i iznosa plate uz uračunato uvećanje po osnovu smenskog rada tokom spornog perioda, utvrđena je ocenom nalaza sudskog veštaka u dosuđenim iznosima.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostpeni sud je usvojio tužbeni zahtev, ocenivši da tuženi nije vršio isplatu uvećanih zarada po osnovu rada u smenama kroz koeficijent zarade tužioca, odnosno da rad tužioca u smenama nije vrednovan u utuženom periodu. Međutim, drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev na način bliže određen u stavu prvom izreke zaključivši da stranke zaključenim Ugovorima o radu od 08.06.2016. godine i od 07.06.2018. godine nisu ugovorile da tužilac ima pravo na uvećanu zaradu po osnovu rada u smenama – 26%, koja mogućnost ugovaranja uvećane zarade po osnovu rada u smenama postoji i nakon stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o radu, niti je ovo pravo ustanovljeno aktima poslodavca, dok je u preostalom delu prvostepenu presudu ukinuo.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se revizijom osnovano ukazuje da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 108. stav 4. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, broj 24/05, ...75/2014), propisano da opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde i drugi slučajevi u kojima zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu, kao što je uvećanje zarade po osnovu rada u smenama.

Odredbom člana 44. Kolektivnog ugovora za Javno preduzeće „Putevi Srbije“ iz 2011. godine, propisano je da osnovnu zaradu, u smislu ovog Kolektivnog ugovora čini proizvod koeficijenta posla vrednosti radnog časa i mesečnog fonda časova od 174 časova rada, a odredbom člana 45. propisano je da koeficijent poslova koje zaposleni obavlja zavisi od: složenosti posla, potrebne stručne spreme, odgovornosti i uslova rada (stav 1), svi poslovi su grupisani u sedam grupa (stav 2), za svaku grupu poslova utvrđuje se najniži i najviši koeficijent (stav 3), propisan je najniži i najviši koeficijent za grupu poslova na taj način što je za stručnu osposobljenost u trajanju od 4 godine i specijalizacijom na osnovu stručnosti srednjeg obrazovanja propisan najniži koeficijent 1,4 a najviši 1,8 (stav 4), da su koeficijentima iz stava 4. istog člana vrednovani i uslovi rada koji se odnose na: rad na terenu, rad u smenama i druge poslove štetne po zdravlje zaposlenih.

Odredbom člana 41. stav 1. Pravilnika o radu za Javno preduzeće „Putevi Srbije“ od 17.04.2015. godine propisano je da osnovna zarada svakog zaposlenog predstavlja novčanu vrednost konkretnih poslova i zadataka radnog mesta za efektivno radno vreme provedeno na radu. Odredbom člana 42. stav 1. istog pravilnika propisano je da se sistematizovani poslovi i radni zadaci zaposlenih u JP „Putevi Srbije“ izražavaju pripadajućim koeficijentima koji se utvrđuju u zavisnosti od sledećih parametara i to: 1. složenost poslova i radnih zadataka, 2. potrebne stručne spreme, 3. odgovornosti i 4. uslova rada, a stavom 2. istog člana propisano je da u okviru pripadajućih koeficijenata za sistematizovane poslove u JP „Putevi Srbije“ vrednovani su i uslovi rada koji se odnose na 1. rad na terenu i 2. rad u smenama.

U konkretnom slučaju tokom postupka utvrđeno je da je kod tuženog u spornom periodu bio u primeni Kolektivni ugovor za Javno preduzeće „Putevi Srbije“ iz 2011. godine i Pravilnik o radu za Javno preduzeće „Putevi Srbije“ od 17.04.2015. godine kojima je, između ostalog, propisan način obračuna zarade, način utvrđivanja koeficijenata grupe poslova radnog mesta, da je za svaku grupu poslova utvrđen najniži i najviši koeficijent, kao i da koeficijent poslova koje zaposleni obavlja zavisi između ostalog i od uslova rada, te da su u okviru koeficijenata koji su određeni za svaku grupu poslova vrednovani i uslovi rada koji se odnose i to: na rad na terenu, rad u smenama i druge poslove štetne po zdravlje zaposlenih (odredba člana 45. Kolektivnog ugovora i člana 42. Pravilnika o radu za Javno preduzeće „Putevi Srbije“). Pravilna primena navedenih odredbi podrazumeva da je vrednost poslova zaposlenih kod tuženog određena u koeficijentima koji su elementi osnovne zarade, te da su u koeficijentu posla vrednovani i uslovi rada koji se odnose između ostalog i na rad u smenama.

Imajući u vidu navedeno, te da je tužiočev koeficijent posla 1,7 (i spada u IV grupu poslova - stručna osposobljenost u trajanju od 4 godine i specijalizacijom na osnovu stručnosti srednjeg obrazovanja u kojoj je propisan najniži koeficijent 1,4 a najviši 1,8), Vrhovni kasacioni sud nalazi da u konkretnom slučaju nije utvrđena činjenica da li je smenski rad vrednovan kroz utvrđenu osnovnu zaradu, a od koje zavisi pravilna primena materijalnog prava, budući da je drugostepeni sud utvrdio da stranke zaključenim Ugovorima o radu od 08.06.2016. godine i od 07.06.2018. godine nisu ugovorile da tužilac ima pravo na uvećanu zaradu po osnovu rada u smenama – 26%, saglasno odredbi člana 108. stav 4. Zakona o radu, na osnovu čega je zaključio da tužiocu ne pripada tražena razlika na ime isplaćene i neisplaćene uvećane zarade za rad u smenama (za period od jula 2016. godine do decembra 2016. godine i za period od jula 2018. godine zaključno sa junom 2019. godine). Naime, imajući u vidu činjenicu da neredovnost u radu na nekim radnim mestima kod tuženog predstavlja stalni uslov rada, dok na nekim mestima to nije stalni uslov rada, odnosno da kod tuženog na nekim radnim mestima zaposleni nemaju neredovnost u radu, to činjenica da li je smenski rad vrednovan kroz utvrđenu osnovnu zaradu koja je isplaćivana tužiocu, predstavlja faktičko pitanje, koje je potrebno utvrditi i to poređenjem sa platom zaposlenog istog stepena školske spreme koji takođe pripada istoj grupi poslova kao i tužilac, ali koji nema neredovnost u radu.

Kako je na ovaj način, zbog pogrešene primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, jer se iz pobijane odluke za sada ne može utvrditi da li je tuženi izvršio vrednovanje za rad u smenama uvećanjem osnovnog koeficijenta kao elementa osnovne zarade zaposlenima koji rade u smenama, a u odnosu na zaposlene koji nemaju neredovnost u radu, i u skladu sa tim da li je tužiocu plata pravilno obračunata, Vrhovni kasacioni sud je, primenom člana 416. stav 2. ZPP, ukinuo drugostepenu odluku, odnosno odlučio kao u stavu drugom izreke.

U ponovnom postupku, drugostepeni sud će postupiti u skladu sa primedbama iz ovog rešenja, a potom pravilnom primenom materijalnog prava doneti novu i zakonitu odluku o žalbi tuženog.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić