.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev2 603/2019
26.11.2020. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Danijele Nikolić i Katarine Manojlović Andrić, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Snežana Knežević Radovanović advokat iz ..., protiv tuženog AD „Putevi“ Požega, čiji je punomoćnik Ljubiša Pavlović advokat iz ..., radi isplate razlike u zaradi, naknadi zarade i troškova za ishranu u toku rada, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3064/17 od 05.04.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 26.11.2020. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3064/17 od 05.04.2018. godine.
ODBIJA SE zahtev tuženog za naknadu troškova postupka po reviziji.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 3064/17 od 05.04.2018. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena presuda Osnovnog suda u Požegi P1 111/17 od 15.06.2017. godine u delu prvog stava izreke kojim je obavezan tuženi da tužiocu, za period od 01.02.2015. godine do 30.04.2015. godine, isplati na ime manje plaćene zarade iznos od 46.565,58 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne iznose u visini i rokovima određenim u tom stavu izreke prvostepene presude, kao i u delu četvrtog stava izreke kojim je obavezan tuženi da za period od 01.02.2015. godine do 30.04.2015. godine, na iznose zarada i naknada zarada iz tog stava, uplati za tužioca doprinose za socijalno osiguranje nadležnim fondovima penzijskog i invalidskog osiguranja, zdravstvenog osiguranja i osiguranja za slučaj nezaposlenosti. Stavom drugim izreke, preinačena je presuda Osnovnog suda u Požegi P1 111/17 od 15.06.2017. godine u preostalom delu stava prvog, stavu drugom, preostalom delu stava četvrtog i stavu petom izreke tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi da za period od 01.04.2014. godine do 31.01.2015. godine isplati novčane iznose navedene u ovom stavu izreke na ime manje plaćene osnovne zarade i uvećane zarade za minuli rad i rad na državni praznik i radni učinak sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od označenih datuma do isplate (tačka 1); odbijen tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi na isplatu manje plaćene naknade troškova ishrane u toku rada za januar i februar 2014. godine u iznosima navedenim u ovom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki iznos počev od označenih datuma do isplate (tačka 2); odbijen tužbeni zahtev u delu kojim je tužilac tražio da se obaveže tuženi da u njegovu korist na iznose zarada i naknada zarada iz tački 1 i 2 plati doprinose za socijalno osiguranje, za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, za zdravstveno osiguranje Republičkom fondu za zdravstveno osiguranje i za slučaj nezaposlenosti Nacionalnoj službi zapošljavanja (tačka 3); obavezan tuženi da na ime troškova parničnog postupka isplati tužiocu iznos od 94.372,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti presude do isplate u roku od osam dana od prijema otpravka presude (tačka 4).
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu - dela kojim je preinačena prvostepena presuda, tužilac je na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 404. stav 1. ZPP blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Tuženi je podneo odgovor na reviziju.
O tužiočevoj reviziji nije odlučivano primenom člana 404. stav 1. ZPP, kao o posebnoj reviziji, jer je članom 403. stav 2. tačka 2. tog zakona propisano da je revizija uvek dozvoljena ako je drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu i odlučio o zahtevima stranaka.
Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tužioca nije osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog na neodređeno vreme, raspoređen na poslove ... . Po ugovoru o radu i aneksu tog ugovora tužiočeva zarada za puno radno vreme izražena je u bodovima, čiju vrednost utvrđuje direktor. Ugovorom o radu nije određena vrednost boda, ni iznos osnovne zarade. Posao koji je tužilac obavljao, po Pravilniku o radu tuženog vrednovan je koeficijentom 1,37, koji je primenjivan prilikom obračuna njegove zarade u spornom periodu. Označenim opštim aktom tuženog nije bila utvrđena osnovna zarada i osnovna cena rada, niti je definisan način njenog utvrđivanja, ali je propisano da zarada sa koeficijentom 1 (poslovi najniže vrednosti) vredi 700 bodova, dok je zarada sa koeficijentom 2 (najsloženiji poslovi) vrednovana sa 1540 bodova. Pravilnikom tuženog predviđeno je pravo zaposlenog na zaradu po osnovu radnog učinka, koji se utvrđuje na osnovu kvaliteta i obima posla i odnosa zaposlenog prema radnim obavezama, kao i pravo na uvećanu zaradu po svim osnovima. Tuženi je, kao član Udruženja poslodavaca putne privrede, pristupio potpisivanju Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala koji se kod tuženog primenjivao do 29.03.2014. godine. Navedenim Posebnim kolektivnim ugovorom bilo je predviđeno da se osnovna zarada za najjednostavniji posao ugovara u visini minimalne zarade utvrđene Zakonom o radu, uvećane za pripadajuće poreze i doprinose (član 34), te da se osnovna zarada dobija množenjem koeficijenta posla i iznosa osnovne zarade za najjednostavniji rad (cena rada) kod poslodavca, koja se za koeficijent 1 ugovara u visini minimalne zarade uvećane za pripadajuće poreze i doprinose. Po nalazu i mišljenju veštaka, tuženi je u spornom periodu isplatu zarade vršio određivanjem manje cene rada, koju je trebalo utvrditi u skladu sa Posebnim kolektivnim ugovorima za period njihovog važenja, ali i u periodu kada ti ugovori nisu bili na snazi - od 29.03.2014. godine do 22.01.2015. godine. Troškovi ishrane za vreme rada u spornom periodu bili su regulisani članom 64. označenog Posebnog kolektivnog ugovora za dane provedene na radu, u visini od 20% od minimalne zarade. Tuženi je u spornom periodu isplatio tužiocu troškove ishrane primenom ugovora o radu.
Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da postoji razlika između zarade i naknade zarade isplaćenih u spornom periodu i istih primanja obračunatih na način predviđen Posebnim kolektivnim ugovorom za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala, odnosno kasnije zaključenim Posebnim kolektivnim ugovorom za putnu privredu. Zbog toga je, primenom odredbi materijalnog prava, navedenim u obrazloženju prvostepene presude, usvojio tužbeni zahtev.
Po nalaženju drugostepenog suda, materijalno pravo je pogrešno primenjeno u pogledu zahteva za isplatu zarada u periodu od aprila 2014. godine do januara 2015. godine, kao i u pogledu zahteva za isplatu troškova ishrane za januar i februar 2014. godine. Zbog toga je u tom delu preinačio presudu prvostepenog suda i odbio tužbeni zahtev.
Pravno stanovište izloženo u obrazloženju drugostepene presude prihvata i revizijski sud.
U spornom periodu za koji je odbijen tužbeni zahtev nije bio u primeni ni jedan od Posebnih kolektivnih ugovora kojima je uređen način utvrđivanja visine cene rada. Opšt akt tuženog - Pravilnik o radu, ne propisuje način utvrđivanja visine cene rada, a zarada je u tom periodu obračunavana i isplaćivana primenom cene rada koju je utvrđivao direktor tuženog, svojom odlukom, u zavisnosti od raspoloživih sredstava. Minimalna zarada nije ugovorena, a tužilac nije ponudio dokaze da su kod tuženog postojala akta (u primeni u spornom periodu) koja sadrže odgovarajuće parametre za obračun zarade na osnovu kojih bi se mogla utvrditi njena visina.
Pravilno je odbijen i zahtev za isplatu troškova ishrane u toku rada. Ugovorom o radu od 31.05.2002. godine utvrđeno je pravo tužioca na naknadu troškova ishrane u toku rada u visini od 25% od prosečne zarade u privredi Republike Srbije ostvarene u prethodnom mesecu. Aneksom ugovora o radu iz 2005. godine navedena odredba je derogirana, tako što je ugovoreno da zaposleni ima pravo na isplatu tih troškova u skladu sa opštim aktom. Pravilnikom o radu tuženog predviđen je osnov, ali ne i način utvrđivanja visine tih troškova. Odredbom člana 64. Posebnog kolektivnog ugovora za građevinarstvo i industriju građevinskog materijala, koji je bio u primeni do 29.03.2014. godine, visina troškova za mesečnu ishranu u toku rada, za dane provedene na radu, određena je procentualno - najmanje 20% od minimalne zarade. Po nalazu veštaka, naknada troškova ishrane u posmatranom periodu isplaćena je u većem iznosu od naknade koja se dobija primenom člana 64. označenog Posebnog kolektivnog ugovora. Sudu nije dostavljen drugi opšti akt tuženog koji bi omogućio obračun naknade za ishranu u višem iznosu od isplaćenog.
Shodno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.
Troškovi tuženog za odgovor na reviziju, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nisu bili nužni. Zbog toga je takav zahtev tuženog odbijen i primenom člana 165. stav 1. u vezi člana 154. ZPP odlučeno kao u drugom stavu izreke.
Predsednik veća - sudija
Branislav Bosiljković, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
