Rešenjem Višeg suda u Beogradu Gž 13586/21 od 25.10.2022. godine stavljeno je van snage rešenje Višeg suda u Beogradu Gž 13332/20 od 18.03.2021. godine, ukinuto prvostepeno rešenje u stavu drugom i trećem izreke i određena naknada za izuzeto nacionalizovano, neizgrađeno gradsko građevinsko zemljište i to katastarsku parcelu .. KO ..., starog premera, površine 1.074 m2, sada KO Stara Rakovica novog premera, iz poseda ranijih zemljišnoknjižnih korisnika AA, VV, GG, DD i ĐĐ svi sa po 1/5 idealnih delova a na osnovu rešenja SO Rakovica od 29.01.1980. godine, pravnosnažnog 17.03.1980. godine i obavezan protivnik predlagača Gradska opština Rakovica da predlagačima isplati ukupan iznos od 39.009.140,64 dinara i to predlagaču AA na ime 9/10 idealnih delova iznos od 35.108.226,60 dinara i predlagaču BB na ime 1/10 idealnih dela iznos od 3.900.914,06 dinara sve sa zakonskom zateznom kamatom od 25.10.2022. godine pa do isplate, odbijen predlog za određivanje naknade u odnosu na krajnjeg korisnika „Nicefoods restorani“ kao neosnovan, obavezan protivnik predlagača Gradska opština Rakovica da predlagačima na ime troškova prvostepenog postupka isplati iznos od 995.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate i na ime troškova drugostepenog postupka iznos od 39.000,00 dinara, obavezani predlagači da krajnjem korisniku „Nicefoods restorani“ a ime troškova prvostepenog postupka isplati iznos od 720.000,00 dinara i na ime troškova drugostepenog postupka iznos od 189.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu protivnik predlagača blagovremeno je izjavio reviziju pobijajući je u stavu trećem, četvrtom, petom i šestom iz svih zakonskih razloga.

Krajnji korisnik „Nicefoods restorani“ odgovorio je na reviziju protivnika predlagača.

Ispitujući pobijanu odluku u smislu člana 408. ZPP, u vezi člana 403. stav 2. tačka 3. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23) i u vezi člana 27. stav 2. i 30. ZVP, a sve u vezi člana 92. Zakona o uređenju sudova („Službeni glasnik RS“ br. 10/23), Vrhovni sud je ocenio da je revizija protivnika predlagača dozvoljena, ali da nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predlagači su raniji korisnici nacionalizovanog neizgrađenog građevinskog zemljišta, katastarske parcele .. u površini od 1.074 m2 koja je u zkul .. KO ... upisana sa pravom korišćenja AA, VV, GG, DD i ĐĐ sa po 1/5, čiji su pravni sledbenici predlagači AA lično i kao pravni sledbenik ĐĐ sa 9/10 idealnih delova i BB na 1/10 idealnih delova prava na naknadu. Pravnosnažnim rešenjem Opštine Rakovica od 29.01.1980. godine ova katastarska parcela izuzeta je iz poseda ranijih korisnika uz pravičnu naknadu u korist Opštine Rakovica i predata u posed Zavodu za izgradnju Beograda radi izgradnje magistralnog toplovoda za stambeno naselje Cerak Vinogradi. Nakon što je na izuzetoj katastarskoj parceli u skladu sa urbanističkim uslovima izgrađen drugi krak primarne toplovodne mreže izvan naselja Cerak, predmetna parcela je privedena nameni zbog koje je izuzeta. Rešenjem Opštine Rakovica od 28.11.1990. godine katastarska parcela .. u površini od 1.074 m2 upisana u zkul .. KO ... koja je u društvenoj svojini nosioca prava korišćenja Opštine Rakovica ustupljena je preduzeću „Genex McDonalds“, pravnom prethodniku „Nicefoods restorani“ radi izgradnje restorana, na osnovu utvrđenog opšteg interesa. Visina tržišne vrednosti izuzete parcele utvrđena je nalazom i mišljenjem Poreske uprave, Odeljenja za kontrolu izdvojenih aktivnosti Centar, kao zemljišta u gradskoj zoni i procenjena na iznos od 36.321,36 m2 na dan 13.11.2019. godine.

Navedeno činjenično stanje drugostepeni sud je utvrdio nakon održane rasprave i ocene izvedenih dokaza na osnovu člana 8. ZPP i zaključio da predlagačima pripada pravo na naknadu za izuzeto nacionalizovano neizgrađeno gradsko građevinsko zemljište koju je dužna da im naknadi protivnik predlagača Gradska opština Rakovica koja je korisnik izuzimanja, zbog čega je primenom odredbi člana 8, 11. stav 4. Zakona o eksproprijaciji važećeg u vreme izvršene eksproprijacije („Službeni glasnik SRS“ br. 47/77, 27/78) i članova 42. i 72. stav 2 važećeg Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“ br. 53/95 ... 106/16) drugostepeni sud obavezao protivnika predlagača Gradsku opštinu Rakovica da naknadu za izuzeto pravo korišćenja gradskog građevinskog zemljišta isplati predlagačima i to AA 9/10 delova naknade i BB 1/10 delova naknade.

Po oceni Vrhovnog suda navedeno stanovište drugostepenog suda zasnovano je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Naime, odredbom člana 32. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik SRS“ br. 20/79), važećeg u vreme izuzimanja iz poseda spornog zemljišta, propisano je da ranijem sopstveniku gradskog građevinskog zemljišta, odnosno licu iz člana 26. ovog zakona kome se to zemljište ili deo tog zemljišta, na osnovu odluke nadležnog organa, oduzima u smislu člana 24. ovog zakona, kao i sopstveniku zgrade na izgrađenom gradskom građevinskom zemljištu kome se oduzima deo građevinske parcele za koji se utvrdi da prema urbanističkim uslovima nije predviđen za redovnu upotrebu te zgrade, pripada pravo na naknadu za oduzeto zemljište po propisima o eksproprijaciji (stav 1.) i da se sporazumom između opštine i ranijeg sopstvenika neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta, odnosno lica iz člana 26. ovog zakona kome se to zemljište oduzima, naknada može odrediti i obračunati u drugom obliku, ako je rešavanje njegovog stambenog pitanja otežano usled toga što nema preče pravo gradnje na tom zemljištu (stav 2.). Odredbom člana 11. stav 1. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik SRS“ br. 47/77, 27/78), važećeg u vreme izuzimanja iz poseda spornog zemljišta, propisano je da za eksproprisanu nepokretnost sopstveniku pripada pravična naknada, a stavom 3. da naknadu za eksproprisanu nepokretnost plaća korisnik eksproprijacije. Iz citiranih zakonskih odredbi koje su važile u vreme nastanka spornog odnosa proizilazi da je obveznik plaćanja naknade za oduzeto zemljište opština.

Kako je izuzimanje iz poseda ranijeg korisnika nacionalizovanog neizgrađenog građevinskog zemljišta izvršeno radi privođenja zemljišta nameni, izgradnje komunalnog objekta, magistralnog toplovoda za naselje Cerak Vinogradi, to je, shodno citiranim zakonskim odredbama obveznik plaćanja naknade za izuzimanje iz poseda katastarske parcele .. ranijeg korisnika nacionalizovanog neizgrađenog građevinskog zemljišta Gradska opština Rakovica za čije potrebe je zemljište izuzeto i koja je u evidencijama o pravima na nepokretnostima upisana kao korisnik ove parcele. Zavod za izgradnju grada Beograda, kome je zemljište predato nakon izuzimanja, je bio ovlašćena organizacija za pripremu, uređivanje i davanje na korišćenje građevinskog zemljišta radi izgradnje objekata koji radovi su pripremni za izgradnju investicionih objekata u smislu člana 4. stav 6. tada važećeg Zakona o izgradnji investicionih objekata („Službeni glasnik SRS“ broj 25/73). Tako izgrađeni komunalni objekat skupština opštine, shodno članu 9. stav 1. Zakona o ostvarivanju posebnog društvenog interesa u oblasti komunalnih delatnosti („Službeni glasnik SRS“ broj 51/75, 53/82), važećeg u vreme izuzimanja zemljišta radi privođenja nameni 1980. godine, prenosi na upravljanje komunalnim organizacijama. Pošto je Opština Rakovica investitor izgradnje komunalnog objekta, magistralnog toplovoda, kao investicionog objekta a shodno odredbi članova 4. stav 1. i 12. navedenog Zakona o izgradnji investicionih objekata i pošto je izuzimanje iz poseda izvršeno u korist Opštine Rakovica, koja je i predlagač sprovođenja ovog postupka to je protivnik predlagača Gradska opština Rakovica obavezna da pravnim sledbenicima ranijih korisnika za izuzetu katastarsku parcelu isplati pravičnu naknadu.

Navodi revizije da Gradska opština Rakovica nije krajnji korisnik već je to Zavod za izgradnju grada Beograda kome je zemljište predato u posed, bez osnova su s obzirom da je zemljište izuzeto iz poseda radi izgradnje komunalne infrastrukture čiji je investitor Gradska opština Rakovica, a ne Zavod za izgradnju grada Beograda koji je obavljao samo pripremne radove, kako to proizilazi iz samog rešenja o izuzimanju iz poseda. Obveznik plaćanja naknade za izuzeto zemljište nije ni „Nicefoods restorani“ čijem pravnom prethodniku, preduzeću „Genex McDonalds“ je rešenjem Opštine Rakovica od 28.11.19. godine, koja je bila upisana kao korisnik tog zemljišta u javnoj evidenciji o pravima na nepokretnostima, zemljište ustupljeno radi izgradnje restorana na osnovu utvrđenog opšteg interesa nakon što su završeni radovi na izgradnji magistralnog toplovoda zbog kojih je izvršeno izuzimanje katastarske pracele .. iz poseda ranijih korisnika, predlagača.

Stoga je pravilno drugostepeni sud obavezao Gradsku opštinu Rakovica da predlagačima, ranijim korisnicima nacionalizovanog, neizgrađenog građevinskog zemljišta, katastarske parcele .. isplati naknadu za izuzimanje zemljišta iz poseda izvršeno radi privođenja zemljišta nameni čija visina je utvrđena na način propisan članom 42. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“ broj 53/95 ... 106/16) koji se u konkretnom primenjuje shodno odredbi člana 72. stav 2. istog zakona.

Pravilna je i odluka o troškovima postupka jer je doneta pravilnom primenom odredbi člana 153. i 154. ZPP a obzirom na uspeh stranaka u postupku.

Sa svega iznetog na osnovu člana 414. stav 1. ZPP u vezi člana 30. ZVP odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Odluka iz stava drugog izreke doneta je primenom člana 165. u vezi člana 154. ZPP i predlagaču i krajnjem korisniku nisu dosuđeni troškovi odgovora na reviziju jer nisu bili nužni za odlučivanje o izjavljenoj reviziji.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković