U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Katarine Manojlović Andrić, članova veća, u pravnoj stvari tužioca AD „Vojvodina“ Srbobran, čiji je punomoćnik Snežana Sekulić, advokat iz ..., protiv tužene Mesne zajednice Srbobran, koju zastupa Pravobranilaštvo opštine Srbobran, radi iseljenja i isplate, odlučujući o revizijama tužene izjavljenim protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4424/16 od 30.03.2017. godine i presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 198/2018 od 23.01.2018. godine, u sednici održanoj 16.07.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJAJU SE, kao neosnovane, revizije tužene izjavljene protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4424/16 od 30.03.2017. godine i presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 198/2018 od 23.01.2018. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Somboru P 21/2016 od 28.09.2016. godine, stavom prvim izreke, zahtev tužioca delimično je usvojen. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocu preda u posed slobodne od lica i stvari prostorije koje se nalaze u Srbobranu u ul. ... broj ..., parcela broj ... KO ..., zemljšite pod zgradom – objektom površine 166 m2 na kome je sagrađen objekat broj ... – objekat poslovnih usluga, zemljište pod zgradom – objektom površine 11 m2 na kome je sagrađen objekat broj ... – pomoćna zgrada, te zemljište uz zgradu – objekat površine 1 a i 48 m2. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime neosnovanog obogaćenja isplati 53.120 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, sa kamatom po Zakonu o zateznoj kamati računajući od dana utuženja – 06.04.2011. godine do isplate. Stavom četvrtim izreke višak zahteva preko dosuđenog iznosa od 53.120 evra do traženih 150.147 evra sa kamatom na razliku, odbijen je. Stavom petim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime troškova postupka plati 484.988,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4424/16 od 30.03.2017. godine, žalbe su delimično usvojene, delimično odbijene, i prvostepena presuda ukinuta u usvajajućem delu za isplatu i troškove parnice (stav 3. i 5. izreke) i predmet upućen prvostepenom sudu na ponovno suđenje, dok je potvrđena u preostalom pobijanom usvajajućem i odbijajućem delu (stav 2. i 4. izreke).

Presudom Višeg suda u Somboru P 15/2017 od 06.11.2017. godine stavom prvim izreke usvojen je zahtev tužioca u nepresuđenom delu. Stavom drugim izrke, obavezana je tužena da tužiocu plati na ime neosnovanog obogaćenja za period od 09.11.2005. godine do 06.04.2011. godine 43.093,51 evro u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate sa kamatom po Zakonu o zateznoj kamati računajući od dana utuženja – 06.04.2011. godine do isplate. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime troškova postupka plati 603.924,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 198/2018 od 23.01.2018. godine žalba tužene je delimično usvojena i prvostepena presuda od 06.11.2017. godine preinačena u delu odluke o isplati kamate, utoliko što je zahtev tužioca za isplatu kamate po Zakonu o zateznoj kamati, na iznos od 43.093,51 evro za period od 06.04.2011. godine do 06.11.2017. godine, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate odbijen, dok je u preostalom, nepreinačenom delu odluke o zahtevu, kao i u odluci o troškovima postupka žalba odbijena i prvostepena presuda potvrđena.

Protiv napred navedenih pravnosnažnih presuda donetih u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila revizije, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 87/18) i utvrdio da su revizije neosnovane.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tokom 1985. godine pravni prethodnik tužioca, „Unionpromet“- „Vojvodina“ RO za promet robe na malo iz Srbobrana“ je sa tuženom Mesnom zajednicom Srbobran (Centar, Tuk, Begluk, Vašarište i Unčić – Kać) zaključio Samoupravni sporazum o udruživanju sredstava za investiciona ulaganje u poslovni prostor, koji se nalazi u Srbobranu u Ulici ... broj .... Prema navedenom sporazumu tužena udružuje sredstva u visini od 4.050.000,00 dinara, radi rekonstrukcije i modernizacije navedenog poslovnog prostora, dok se pravni prethodnik tužioca obavezao da tuženoj neće naplaćivati zakupninu tog prostora za naredni period od 15 godina (od 1985. godine do 2000. godine), zbog uloženih sredstava. Predmetni poslovni prostor nalazi se u prizemlju objekta (Po+Pr), čija je površina 166m2, koji je prema evidenciji katastra nepokretnosti označen kao zgrada – objekat broj ... i izgrađen je na parceli br. .... Prema podacima iz lista nepokretnosti broj ... KO ..., tužilac je vlasnik zgrade – objekta br. ..., predmetnog poslovnog prostora. Tužena je nakon isteka samoupravnog sporazuma nastavila da koristi predmetni poslovni prostor. Nakon privatuzacije, tužilac je tuženoj 01.11.2005. godine otkazao ugovor o zakupu, sa otkaznim rokom od osam dana. Tužena je i nakon otkaza nastavila da koristi predmetni poslovni prostor. Opština Srbobran i tužena su 18.10.2012. godine podnele tužbu protiv tužioca, radi utvrđenja prava javne svojine Opštine Srbobran i prava korišćenja tužene na predmetnom poslovnom prostoru.

Zakupnina za poslovni prostor koji je po lokaciji i površini najpribližniji predmetnom poslovnom prostoru je 4,00 evra/m2, i za traženi period, od 09.11.2005. do 06.04.2011. godine, ukupno je 43.093,51 evro.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, po oceni Vrhovnog kasacionog suda pravilno su nižestepeni sudovi odlučili kada su obavezali tuženu da tužiocu preda u posed, oslobođen od lica i stvari predmetni poslovni prostor, pravilnom primenom člana 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Naime, članom 37. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa propisano je da vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari, dok je stavom 2. istog člana propisano da vlasnik mora dokazati da na stvar čiji povraćaj traži ima pravo svojine, kao i da se stvar nalazi u faktičkoj vlasti tuženog.

S obzirom da je utvrđeno da je tužilac vlasnik predmetnog poslovnog prostora i da se isti nalazi u faktičkoj vlasti tužene, bez pravnog osnova, to je tužilac, kao vlasnik predmetnog poslovnog prostora ovlašćen da od tužene, kao držaoca istog zahteva predaju predmetnog poslovnog prostora, na osnovu člana 37. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno su odlučili nižestepeni sudovi kada su obavezali tuženu da tužiocu za period od 09.11.2005. godine do 06.04.2011. godine, u kom periodu je tužena bez pravnog osnova koristila predmetni poslovni prostor, plati 43.093,51 evro, sa kamatom od 06.11.2017. godine do isplate, pravilnom primenom materijalnog prava.

Tužilac, kao vlasnik poslovnog prostora, koji je tužena koristila bez pravnog osnova u periodu od 09.11.2005. godine do 06.04.2011. godine, s obzirom da je tužilac tuženoj 01.11.2005. godine otkazao zakup poslovnog prostora, a tužena nastavila da ga koristi, ima pravo na naknadu u visini zakupnine a koja visina je utvrđena na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka, prema kome zakupnina za poslovni prostor koji je po lokaciji i površini najpribližniji predmetnom poslovnom prostoru je 4,00 evra/m2, i za traženi period, od 09.11.2005. do 06.04.2011. godine, je 43.093,51 evro.

Naime, radi se o sticanju bez osnova iz člana 210. Zakona o obligacionim odnosima, kojim su propisani opšti uslovi za primenu instituta sticanja bez osnova, tj. određeni su bitni uslovi i bitne činjenice za postojanje ovog instituta. I kod posebnih vidova sticanja, kakva je upotreba tuđe stvari, moraju biti ispunjeni opšti uslovi sticanja bez osnova propisani navedenim članom. Suština je da na strani jednog lica nastane umanjenje imovine, dok na strani drugog lica postoji uvećanje imovine. Kod utvrđenog da je tužena u periodu od 09.11.2005. do 06.04.2011. godine koristila poslovni prostor bez pravnog osnova, da tužiocu, koji je vlasnik istog nije platila naknadu za to korišćenje, to je na taj način imovina tužioca umanjena, a imovina tužene se povećala na njegov račun. U tom slučaju nastaje obaveza sticaoca – neosnovano obogaćenog da neosnovano osiromašenom vrati ono što je bez pravnog osnova ušlo u njegovu imovinu, pa je stoga pravilan zaključak nižestepenih sudova da je tužena u obavezi da tužiocu za vreme dok je bez pravnog osnova koristila predmetni poslovni prostor, koji je vlasništvo tužioca, plati naknadu u visini tržišne zakupnine za taj period.

Navodima revizije se ukazuje da je preuranjena i pogrešna odluka nižestepenih sudova da se obaveže tužena da se iseli iz predmetnog poslovnog prostora i isti preda tužiocu, s obzirom da je u toku postupak za utvrđenje prava svojine na predmetnom poslovnom prostoru, pri tome pozivajući se na odredbe Zakona o javnoj svojini. Navodi su neosnovani, jer je utvrđeno da je tužilac vlasnik poslovnog prostora i dok se ne dokaže suprotno ovlašćen je da shodno članu 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa od tužene, koja je u državini poslovnog prostora, traži povraćaj istog, s obzirom da više ne postoji pravni osnov na osnovu koga je tužena koristila predmetni poslovni prostor, budući da joj je tužilac otkazao ugovor o zakupu.

Sa napred navedenih razloga, primenom člana 414. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić