Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3622/17 od 23.01.2017. godine, preinačena je prvostepena presuda tako što je usvojen tužbeni zahtev tužioca i obavezani tuženi Opština Gornji Milanovac i „Securitas Services“ d.o.o. Beograd da tužiocu na ime naknade štete solidarno (sa prvotuženim AA) isplate iznos od 2.772.035,93 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.10.2010. godine do isplate. Obavezani su tuženi da tužiocu solidarno naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 386.250,00 dinara.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude drugotužena Opština Gornji Milanovac i trećetuženi „Securitas Services“ d.o.o. Beograd su blagovremeno izjavili revizije zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijenu presudu na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 55/14), koji se u ovom postupku primenjuje na osnovu člana 506. stav 1. ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11), pa je ocenio da su izjavljene revizije osnovane.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju 28.07.2015. godine, prvotuženi AA je naoružan ušao u prostorije Poreske uprave, vlasništvo drugotužene Opštine Gornji Milanovac, gde je u kancelariji direktora Poreske uprave i u ostalih šest kancelarija, prosuo benzin po radnim stolovima i iste zapalio upaljačem, a potom krećući se kroz hodnik ispalio više hitaca iz automatske puške i tom prilikom povredio oštećenog BB, čime je izvršio krivično delo, teško delo protiv opšte sigurnosti iz člana 288. stav 1. u vezi člana 278. stav 3. u vezi stava 1. KZ za šta je pravnosnažnom presudom Višeg suda u Čačku K br. 127/08 od 22.03.2010. godine oglašen krivim i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od pet godina. Oštećeni BB je u dva parnična postupka ostvario pravo na naknade materijalne i nematerijalne štete u odnosu na Republiku Srbiju, a zatim u postupcima izvršenja naplatio tu štetu od Republike Srbije sa računa MUP-a, u ukupnom iznosu od 2.772.035,93 dinara. Pravnosnažnom presudom P 1710/12 od 29.05.2015. godine, donetom u ovom parničnom postupku prvotuženi AA je obavezan da tužiocu na ime naknade štete isplati iznos od 2.772.035,93 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 25.10.2010. godine. Između Opštine Gornji Milanovac kao korisnika usluga i „Sistem FTO“ d.o.o. Beograd (pravnog prethodnika trećetuženog) kao davaoca usluga zaključen je Ugovor o pružanju usluga od 25.02.2002. godine i Aneks tog ugovora od 21.02.2003. godine. Opština Gornji Milanovac je ispunila obavezu iz člana 4. navedenog ugovora i sačinila Uputstvo za rad radnika službe obezbeđenja trećetuženog (radnika službe FTO) koji su preuzeli obavezu čuvanja svih njenih prostorija. Ovo Uputstvo je doneto u skladu sa zakonskim propisima i Pravilnikom o radu službe FTO. Utvrđeno je da su radnici obezbeđenja trećetuženog postupali u skladu sa navedenim Uputstvom, predviđenim procedurama i svojim ovlašćenjima, prilikom fizičko-tehničkog obezbeđenja zgrade i ulaska AA. Republička uprave javnih prihoda- Odeljenje za utvrđenje i naplatu javnih prihoda Gornji Milanovac, u vreme štetnog događaja je koristila poslovni prostor koji se nalazi u zgradi Opštine Gornji Milanovac.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je pravilno zaključio da je za nastalu štetu isključivo odgovoran AA primenom člana 154. Stav 1. Zakona o obligacionim odnosima - ZOO, a da nema odgovornosti drugotužene Opštine Gornji Milanovac i trećetuženog „Securitas Services“ d.o.o. Beograd, ni po osnovu krivice, a ni objektivne odgovornosti. S obzirom na to da tužilac nije dostavio adekvatne i konkretne dokaze o eventualnim propustima na strani drugotužene i trećetuženog koji su u uzročnoj vezi sa nastalom štetom. Suprotno tome, tuženi su u toku postupka dokazali da na njihovoj strani ne postoji odgovornost za konkretnu štetu i to tužena Opština Gornji Milanovac tako što je dokazala da je postupala u svemu u skladu sa članom 4. Ugovora o pružanju usluga obezbeđenja od 22.05.2002. godine, a tuženi „Securitas Services“ d.o.o. tako što je poslove obezbeđenja pružao na adekvatan način. Zauzeo je pravilno stanovište da se tužilac- država primenom odredbe člana 180. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima - ZOO, može regresirati za isplaćeni iznos štete, samo od lica koje je štetu prouzrokovalo i to u konkretnom slučaju od AA čijom je isključivom krivicom nastala šteta i koji je pravnosnažno osuđen za učinjeno krivično delo.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i usvojio tužbeni zahtev nalazeći da su drugotužena Opština Gornji Milanovac i trećetuženi „Securitas Services“ d.o.o. solidarno odgovorni za nastalu štetu (sa prvotuženim AA),odnosno da obaveza drugotužene proizlazi iz sadržine odredbe člana 172. ZOO u skladu sa pravilima o odgovornosti za nepravilan rad radnika kojima je poverila vršenje poslova obezbeđenja po zaključenom ugovoru,koji su omogućili AA da uđe u službene prostorije a da trećetuženi odgovora shodnom primenom člana 207.ZOO, jer su njegovi radnici omogućili naoružanom licu (prvotuženom) da uđe u predmetne prostorije.

Osnovano se revizijama ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava u pobijenoj drugostepenoj presudi.

Članom 180. ZOO regulisan je posebni slučaj odgovornosti države usled akata nasilja i terorističkih akata čiji su organi po važećim propisima bili dužni da spreče takvu štetu. Odgovornost države po ovom pravnom osnovu proizilazi iz njene dužnosti da se stara za sigurnost ljudi i imovine, da obezbeđuje javni red i mir. Pravo na naknadu nije uslovljeno krivicom države, već je reč o postojanju objektivne odgovornosti, odgovornosti koja se temelji da neoborivoj pretpostavci o krivici države, odnosno njenoj obavezi da obezbeđuje sigurnost ljudi i imovine. Stavom 3. istog člana propisano je da država ima pravo i obavezu da zahteva naknadu isplaćenog iznosa od lica koje je štetu prouzrokovalo.

Pravilano je zauzeto stanovište prvostepenog suda koje ovaj sud u potpunosti prihvata, jer je u ovom parničnom postupku reč o regresu države koja zahteva naknadu isplaćenih iznosa obeštećenja (isplaćenih iznosa naknade štete u parničnim i izvršnom postupku) oštećenom licu usled akta nasilja iz člana 180. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima. Država u smislu stava 3. istog člana ima pravo i obavezu da zahteva naknadu isplaćenog iznosa (odnosno može se regresirati) od lica koje je štetu prouzrokovalo, pa je u konkretnom slučaju AA zato i obavezan da je naknadi. Kako drugotužena i trećetuženi nisu prouzrokovali štetu shodno članu 154. stav 1. ZOO oni nemaju obavezu ni da je naknade u smislu citirane zakonske odredbe.

Odluku u stavu drugom izreke, Vrhovni kasacioni sud je doneo na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 163. stav 2. , 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP imajući u vidu da su tuženi uspeli u postupku po reviziji iz kog razloga im pripada opredeljeni iznos od po 33.000,00 dinara, za sastav revizije prema AT.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić