Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu drugostepenu presudu na osnovu člana 408. ZPP (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11... 18/20) Vrhovni kasacioni sud je našao da je tužiočeva revizija neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u svojstvu poklonodavca sa ŽŽ i ZZ, kao poklonoprimcima zaključio ugovor o poklonu nepokretnosti i isti overio kod Petog opštinskog suda u Beogradu pod Ov 22420/05 od 04.11.2005. godine. Potom su ŽŽ i ZZ u svojstvu poklonodavca zaključili ugovor o poklonu sa II i JJ kao poklonoprimcima i isti overili kod Drugog opštinskog suda u Beogradu pod Ov 1395/08 od 27.10.2008. godine i aneks tog ugovora koji su overili kod istog suda pod Ov 698/09 od 26.01.2009. godine. Nakon toga su II i JJ zaključili ugovor o prodaji nepokretnosti sa ovde tuženima BB, VV i GG koji su overili kod Drugog opštinskog suda u Beogradu pod Ov 13960/08 od 26.01.2009. godine. Potom su pomenuti tuženici u svojstvu prodavca zaključili ugovor o prodaji nepokretnosti sa KK kao kupcem i isti overili kod Drugog opštinskog suda u Beogradu pod Ov 337/09 od 16.01.2009. godine. Predmet svih ovih ugovora je ovde sporna nepokretnost odnosno kp. broj ... koja je upisana u list nepokretnosti broj ... KO ... sa površinom od 1.13.40ha. Pravnosnažnom i izvršnom presudom Višeg suda u Beogradu utvrđeno je da su apsolutno ništavi svi ovi ugovori, a tuženi BB, VV i GG su obavezani da ovde tužiocu nepokretnost vrate u državinu. Tuženi GG je sa tuženim DD zaključio ugovor o hipoteci kojim je tuženi DD kao hipotekarni poverilac ovlašćen da u slučaju da mu tuženi GG ne plati potraživanje iz ugovora o zajmu u iznosu od 336.000 evra do 13.05.2011. godine da može da zahteva naplatu tog potraživanja iz nepokretnosti koja je obezbeđena hipotekom. Na osnovu tog ugovora o hipoteci tuženi BB, VV i GG su dale založne izjave 13.05.2010. godine u korist hipotekarnog poverioca DD. Rešenjem o izvršenju Prvog osnovnog suda u Beogradu I 32044/17 određeno je rešenje na osnovu izvršnih isprava – založnih izjava izvršnih dužnika BB, VV i GG od 13.05.2010. godine radi namirenja novčanog potraživanja izvršnog poverioca DD iz ugovora o hipoteci od 13.05.2010. godine u Prvom osnovnom sudu u Beogradu sa iznosom od 336.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu kao i troškovi izvršnog postupka sve iz nepokretnosti koje je u vlasništvu izvršnih dužnika BB, VV i GG, a radi se o pomenutoj katastarskoj parceli u KO ... Dana 22.12.2017. godine zaključen je ugovor o kupoprodaji neposrednom pogodbom broj Ii 310/17 od 22.12.2018. godine između EE kao kupca i javnog izvršitelja ĐĐ koji je imenovan za područje Višeg suda u Beogradu i Privrednog suda u Beogradu u ime i za račun izvršnih dužnika. Predmet tog ugovora je pomenuta nepokretnost koju kupac kupuje za kupoprodajnu cenu u iznosu od 25.590.547,00 dinara. Zaključkom javnog izvršitelja Ii 310/17 od 22.12.2017. godine predaje se nepokretnost u susvojini izvršnih dužnika BB sa obimom udela od 2/5, VV sa udelom od 2/5 i GG sa udelom od 1/5 kupcu EE za pomenutu kupoprodajnu cenu. U listu nepokretnosti broj ... KO ... od 04.06.2019. godine na parceli broj ... površine 1.13.42m², gradsko građevinsko zemljište, upisan je EE sa obimom udela 1/1 kao privatna svojina.

Tužilac u ovoj parnici tvrdi da je pravnosnažnom presudom utvrđeno da su ništavi svi ugovori kojima je raspolagano sa predmetnom nepokretnošću i da je pravna posledica ništavosti vraćanje svega u stanje i vreme kao da ti ugovori nisu ni zaključivani što bi značilo da je tužilac vlasnik spornih nepokretnosti. Otuda je ugovor o hipoteci, založne izjave kao i ugovor o kupoprodaji nepokretnosti u postupku izvršenja ništavi, tim više što su javni izvršitelj i novi kupac nepokretnosti znali da ostali tuženici nisu vlasnici predmetne nepokretnosti. Zbog toga tužilac i traži da se utvrdi ništavost navedenih ugovora, odnosno založnih izjava.

U odnosu na taj zahtev nižestepeni sudovi nalaze da je on neosnovan. U postupku izvršenja koje je sprovedeno na zakonom propisan način, tuženi EE je postao vlasnik nepokretnosti koje su mu i predate te otuda on to pravo više ne može da izgubi. Samim tim tužilac nema pravni interes da traži utvrđenje ništavosti ugovora i založnih izjava jer je utvrđenje njihove ništavosti usmereno na tužiočev zahtev za vraćanje svojine i državine na predmetnim nepokretnostima koji se ne može ostvariti.

Prema činjeničnom stanju, koje je utvrđeno u postupku, postupak izvršenja koji je po rešenju Prvog osnovnog suda u Beogradu I 32044/17 od 22.11.2017. godine vođen po predlogu izvršnog poverioca DD protiv izvršnih dužnika BB, VV i GG (ovde tuženici) radi naplate novčanog potraživanja izvršnog poverioca u iznosu od 336.000 evra u dinarskoj protivvrednosti prodajom nepokretnosti i to kp. broj ... KO ... u površini od 1.13.40ha upisanoj u list nepokretnosti ... KO ... je okončan na taj način što je zaključen ugovor o kupoprodaji nepokretnosti neposrednom pogodbom između javnog izvršitelja ĐĐ i kupca EE (ovde tuženi). Nakon toga kupac je uveden u posed nepokretnosti zaključkom javnog izvršitelja, postupak izvršenja je zaključen 16.01.2018. godine. Pomenuti zaključak o predaji nepokretnosti sadrži sve što je propisano članom 193. Zakona o izvršenju i obezbeđenju. U takvoj situaciji, a kako to zaključuju nižestepeni sudovi, odredbom člana 193. stav 3. Zakona o izvršenju i obezbeđenju („Službeni glasnik RS“ br. 106/15 i 54/2019) a koji se primenjuje u konkretnom slučaju, je propisano da ako se protiv zaključka o predaji nepokretnosti podnese zahtev za otklanjanje nepravilnosti pri sprovođenju izvršenja, rešenje o usvajanju zahteva ima samo dejstvo osnova za naknadu štete. S obzirom da je tuženi EE na opisani način postao vlasnik spornih nepokretnosti odlukom državnog organa, a u skladu sa članom 20. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, to proizilazi da tužilac ne može biti vlasnik istih nepokretnosti niti po tom osnovu od kupca nepokretnosti i držaoca stvari tražiti da mu ih vrati u državinu (tužilac već poseduje pravnosnažnu sudsku odluku kojom su obavezani tuženi BB, VV i GG da mu sporne nepokretnosti predaju u državinu). Zbog pravne prirode ovakvog načina sticanja svojine, pri čemu se pravo svojine ne izvlači iz prava prethodnika nego upravo iz odluke državnog organa, nisu prihvatljivi stavovi izneti iz revizije da se ništavost u ovom slučaju proteže i na izvršni postupak, te kupoprodajni ugovor između javnog izvršitelja i kupca nepokretnosti koji je zaključen u tom postupku. Pobijanje tih akata se mora tražiti u postupku u kome su isti doneti, a ne u posebnoj parnici.

S obzirom da se u ovoj parnici ne može realizovati osnovni cilj tužioca odnosno utvrđivanje prava vlasništva na nepokretnosti (prema stanju u spisima predmeta nepokretnost je gradsko građevinsko zemljište što bi upućivalo na zaključak da se radi o društvenoj svojini) pravilno su našli nižestepeni sudovi da tužilac nema pravni interes da se utvrđuje ništavost ugovora o hipoteci i založnih izjava. Bez obzira što je članom 109. stav 1. ZOO propisano da na ništavost sud pazi po službenoj dužnosti i na nju se može pozvati svako zainteresovano lice nesumnjivo je da zainteresovanost lica znači pravni interes u konkretnom slučaju. Pri tome, nije sporan stav koji se iznosi u reviziji da se ništavost nekog pravnog posla može utvrđivati i nakon njegove realizacije. Međutim, ovde se pravni interes ne može naći u potrebi da se sporni pravni akti eliminišu iz pravnog saobraćaja jer oni praktično više i ne egzistiraju nakon što su realizovani kroz izvršni postupak. Posebno treba imati u vidu da je Zakon o izvršenju i obezbeđenju propisao pravni put kako se treće lice u postupku izvršenja štiti od eventualnih nezakonitosti na štetu svoje imovine. Tužilac tvrdi da nije mogao da koristi institut nedopustivosti izvršenja s obzirom da nije znao za ovaj postupak ali on nesumnjivo je mogao da se koristi institutom otklanjanja nepravilnosti pri sprovođenju izvršenja.

Sve napred navedeno su razlozi zbog kojih je i odlučeno kao u izreci ove presude na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Božidar Vujičić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić