U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Dragane Marinković, Gordane Komnenić, Tatjane Matković Stefanović i Tatjane Miljuš, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Duško Pjevač, advokat iz ..., protiv tuženog JKP „Higijena“ Pančevo, koga zastupa Milorad Milićević, advokat iz ..., uz učešće umešača na strani tuženog Grada Pančeva, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Pančeva, radi isplate razlike na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 228/21 od 18.06.2021. godine, u sednici održanoj 10.11.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 228/21 od 18.06.2021. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

PREINAČUJU SE presuda Osnovnog suda u Pančevu P1 531/19 od 05.02.2021. godine i presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 228/21 od 18.06.2021. godine, tako što se ODBIJA kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tuženi da joj na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period 01.10.2016. do 01.09.2019. godine isplati 83.676,30 dinara u pojedinačnim mesečnim iznosima i doprinose na osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu PIO, doprinose za nezaposlenost kod nadležne Nacionalne službe za zapošljavanje i doprinose za zdravstveno osiguranje kod Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje, kao i zahtev tužilje za naknadu troškova postupka.

OBAVEZUJE SE tužilja da tuženom naknadi troškove celog parničnog postupka u iznosu od 77.235,26 dinara u roku od 15 dana od dana prijema otpravka presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 531/19 od 05.02.2021. godine, stavom prvim izreke, dozvoljeno je stupanje u parnicu umešača Grada Pančeva na strani tuženog. Stavom drugim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilje i obavezan tuženi da joj na ime razlike između isplaćenog i pripadajućeg iznosa na ime naknade troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period 01.10.2016. do 01.09.2019. godine isplati 83.676,30 dinara na način bliže opisan u tom delu izreke. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da za tužilju na dosuđene mesečne iznose uplati doprinose na osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja Republičkom fondu PIO, doprinose za nezaposlenost kod nadležne Nacionalne službe za zapošljavanje, doprinose za zdravstveno osiguranje kod Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje u visini prema Zakonu o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje na dan uplate. Stavom četvrtim izreke obavezan je tuženi da tužilji naknadi troškove parničnog postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 228/21 od 18.06.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijene su kao neosnovane žalbe tužilje, tuženog i umešača na strani tuženog i potvrđena prvostepena presuda u stavovima drugom, trećem i četvrtom izreke. Stavom drugim izreke, odbijeni su zahtevi tužilje, tuženog i umešača na strani tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava pozivajući se na član 404. ZPP.

Imajući u vidu različitu sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženim u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. Zakona o parničnom postupku da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je zaposlena kod tuženog na neodređeno vreme. Umešač Grad Pančevo je osnivač tuženog. U periodu od oktobra 2016. do septembra 2019. godine tužilja je radila kod tuženog koji joj je regres za korišćenje godišnjeg odmora obračunavao i isplaćivao u iznosu od 897,00 dinara bruto za svaki mesec u skladu sa ugovorom o radu u nižim iznosima od onih koji su predviđeni odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalna preduzeća Grada Pančeva (''Službeni glasnik RS'' broj 59/2015 koji je stupio na snagu 03.07.2015. godine) i Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije („Službeni glasnik RS“ br. 27/15, 94/19). Visina tužbenog zahteva utvrđena je iz obračuna razlike regresa za korišćenje godišnjeg odmora koji je izvršen u skladu sa članom 85. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalna preduzeća Grada Pančeva koji je dostavio tuženi, a u skladu sa kojim je tužilja opredelila tužbeni zahtev.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenjujući članove 118. stav 1. tačka 5. i 6, 246. stav 1. i 2, 256. i 257. Zakona o radu, člana 9. st. 1. i 2. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, pravila iz odredbe 65. Posebnog kolektivnog ugovora za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije i odredbe 4. Posebnog kolektivnog ugovora za javna i javno komunalno preduzeće grada Pančeva ocenio da tužilja osnovano potražuje manje isplaćenu naknadu troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora u skladu sa posebnim kolektivnim ugovorima, da se pravila iz člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata odnosno zarade i drugih primanja kod korisnika javnih sredstava ne odnose na naknadu za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, pa je kao osnovane usvojio postavljene tužbene zahteve.

Stanovište nižestepenih sudova nije pravilno.

Odredbom člana 1. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarade drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14 – stupio na snagu 28.10.2014. godine) propisano je da se ovim zakonom privremeno uređuje osnovica, odnosno vrednost radnog časa, vrednost boda i vrednost osnovne zarade, za obračun i isplatu plata, odnosno zarada kao i drugih stalnih primanja izabranih, imenovanih, postavljenih i zaposlenih lica kao korisnika javnih sredstava sa ciljem očuvanja finansijskog sistema u Republici Srbiji i sistema plate i zarada u javnom sektoru. U članu 3. stav 1. navedenog zakona, propisano je da se u ovom zakonu platom smatra zarada zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđen u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, odnosno plate izabranog, imenovanog i postavljenog lica, zaposlenog kod korisnika javnih sredstava utvrđenog u skladu sa zakonom koji uređuje platu u državnim organima, organima lokalne vlasti, organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja i javnim službama. U članu 4. istog zakona, propisano je da su ništave odredbe opšteg ili pojedinačnog akta kojima se povećavaju osnovice, koeficijenti i drugi elementi, odnosno uvode novi elementi na osnovu kojih se povećava iznos plate i drugih stalnih primanja kod subjekata iz člana 2. ovog zakona, donet za vreme primene ovog zakona.

Tuženi je korisnik budžetskih sredstava, pa se na njega, osim pomenutog zakona, primenjuje i Zakon o budžetu i Zakon o budžetskom sistemu, pa obaveze koje preuzima moraju odgovarati aproprijaciji koja mu je odobrena za tu namenu u odgovarajućoj budžetskoj godini (član 54. Zakona o budžetskom sistemu).

Pod zaradom se smatraju primanja iz radnog odnosa kao što je, između ostalog, i naknada za ishranu u toku rada i regres za korišćenje godišnjeg odmora, a što proizlazi iz odredbe člana 105. Zakona o radu, a pojam zarade u skladu sa Zakonom o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, podrazumeva zaradu utvrđenu u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose. Drugačijim tumačenjem pojma zarade ne bi bio ispunjen cilj Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava (član 1), jer bi to značilo selektivnu primenu zakona, imajući u vidu i da koeficijent za obračun plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama, sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, na koje se kao i na zaposlene kod tuženog primenjuje Zakon o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarade i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava.

S obzirom da su pravila iz Zakona o privremenom uređivanju osnovnice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, Zakona o budžetu i Zakona o budžetskom sistemu imperativne prirode koja se moraju bezuslovno poštovati, bez prava da se u njima bilo šta menja, kod budžetskog finansiranja plata kod tuženog nije moguće primeniti korektivno pravilo iz člana 8. stav 2. Zakona o radu jer je upravo zakonom određen način utvrđivanja osnovice za plate. Zbog toga i po shvatanju ovog suda, odredbe Posebnog kolektivnog ugovora, donete nakon stupanja na snagu Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, ništave su i kao takve ne mogu da proizvode pravno dejstvo (PKU ne može biti suprotan zakonu na osnovu člana 103. ZOO u vezi člana 240. Zakona o radu) zbog čega su nižestepene presude preinačene i tužbeni zahtev tužilje odbijen.

Na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP tuženom su dosuđeni troškovi parničnog postupka i to na ime sastava odgovora na tužbu od strane advokata u iznosu od 6.000,00 dinara, zastupanja na dva održana ročišta u iznosu od po 7.500,00 dinara, sastava žalbe u iznosu od 12.000,00 dinara i revizije u iznosu od 18.000,00 dinara i takse na reviziju od 10.494,10 dinara i revizijsku odluku od 15.741,16 dinara, sve odmereno prema važećoj AT i TT.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić