- za period od 01.04.2017. godine do 30.11.2017. godine iznos od po 3.585,49 dinara mesečno sa pripadajućom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos počev od 20. dana u mesecu za prethodni mesec do isplate

- za period od 01.12.2017. godine do 31.03.2018. godine iznos od po 6.451,92 dinara mesečno sa pripadajućom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos počev od 20. dana u mesecu za prethodni mesec do isplate

- za period od 01.04.2018. godine do 31.10.2018. godine iznos od po 6.656,81 dinar mesečno sa pripadajućom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos počev od 20. dana u mesecu za prethodni mesec do isplate

- za period od 01.01.2019. godine do 31.03.2019. godine iznos od po 4.439,41 dinar mesečno sa pripadajućom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos počev od 20. dana u mesecu za prethodni mesec do isplate

- za period od 01.04.2019. godine do 31.10.2019. godine iznos od po 4.662,74 dinara mesečno sa pripadajućom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos počev od 20. dana u mesecu za prethodni mesec do isplate

- za period od 01.11.2019. godine do 31.12.2019. godine iznos od po 11.501,28 dinara mesečno sa pripadajućom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos počev od 20. dana u mesecu za prethodni mesec do isplate

- za period od 01.01.2020 godine do 31.03.2020. godine iznos od po 8.615,34 dinara mesečno sa pripadajućom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos počev od 20. dana u mesecu za prethodni mesec do isplate

- za period od 01.04.2020. godine do 31.12.2020. godine iznos od po 8.863,18 dinara mesečno sa pripadajućom zateznom kamatom na svaki pojedinačni mesečni iznos počev od 20. dana u mesecu za prethodni mesec do isplate, i da tužoicu naknadi parnične troškove u iznosu od 70.000,00 dinara sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

OBAVEZUJE SE tužilac da tuženoj naknadi troškove revizijskog postupka u iznosu od 18.000,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema otpravka presude.

ODBIJA SE zahtev tužioca za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P1 85/21 od 27.05.2021. godine, koja je ispravljena rešenjem Osnovnog suda u Novom Sadu P1 85/21 od 21.10.2021. godine, stavom prvim izreke utvrđena je vrednost predmeta spora u iznosu od 839.000,00 dinara. Stavom drugim izreke, delimično je usvojen osnovni tužbeni zahtev. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime pretrpljene materijalne štete zbog manje isplaćenih mesečnih iznosa pripadajuće izgubljene zarade za period od 01.12.2015. godine do 31.12.2020. godine isplati novčane iznose u visini i sa zakonskom zateznom kamatom bliže označeno u ovom stavu izreke. Stavom četvrtim izreke, odbijen je osnovni tužbeni zahtev u delu kojim je traženo da se obaveže tužena da tužiocu na ime pretrpljene materijalne štete zbog manje isplaćenih mesečnih iznosa pripadajuće izgubljene zarade – rente za period od 01.12.2015. godine do 31.12.2020. godine isplati iznos od 495,03 dinara sa pripadajućom zateznom kamatom od 20.12.2015. godine do isplate, kao i u delu kojim je traženo da se obaveže tuženi da tužiocu na ime rente, počev od 01.01.2021. godine pa ubuduće, dok ne nastupi neki od razloga za imenu ili prestanak prava na rentu, pored iznosa od 2.147,68 dinara dosuđenog presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1 1135/12 od 25.06.2012. godine isplaćuje mesečno još i iznos od 8.863,18 dinara mesečno i to sve dospele a neisplaćene rente odjednom sa pripadajućom zateznom kamatom počev od dospelosti svake pojedinačne rate pa do isplate računajući dospelost 20. u mesecu za prethodni mesec, a ubuduće svakog 15. a najkasnije do 20. u mesecu za prethodni mesec na račun tužioca. Stavom petim i šestim izreke, usvojen je eventualni tužbeni zahtev i obavezana tužena da tužiocu na ime rente počev od 01.01.2021. godine pa ubuduće dok ne nastupi neki od razloga za izmenu ili prestanak prava na rentu, isplaćuje mesečno iznos od po 11.010,86 dinara i to sve dospele a neisplaćene rente odjednom sa pripadajućom zateznom kamatom počev od dospelosti svake pojedinačne rate do isplate, računajući dospelost 20. u mesecu za prethodni mesec, a ubuduće svakog 15. a najkasnije do 20. u mesecu za prethodni mesec na račun tužioca, u roku od 8 dana dostavljanja presude, u kom delu se menja presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1 1135/12 od 25.06.2012. godine. Stavom sedmim izreke, obavezana je tužena da tužiocu naknadi parnične troškove u iznosu od 70.000,00 dinara sa zateznom kamatom od dana izvršnosti do isplate. Stavom osmim izreke, tužilac je oslobođen obaveze plaćanja troškova sudskih taksi.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 2410/19 (pravilno Gž1 2410/21) od 22.09.2021. godine odbijena je žalba i potvrđena prvostepena presuda u usvajajućem delu.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude u delu koji se odnosi na usvajajući deo zahteva za izgubljenu zaradu za period od 01.12.2015. godine do 31.12.2020. godine, tužena je blagovremeno izjavila posebnu reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, a radi ujednačavanja sudske prakse.

Tužilac je dostavio odgovor na reviziju.

Prema odredbi člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US i 55/14) - u daljem tekstu: ZPP, revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). U stavu 2. istog člana propisano je da o dozvoljenosti i osnovanosti revizije iz stava 1. ovog člana odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u ovom sporu postoji potreba za odlučivanjem o reviziji predviđenoj navedenom odredbom (posebna revizija), radi ujednačavanja sudske prakse imajući u vidu drugačiju sudsku praksu u istoj pravnoj situaciji izraženu u presudama Vrhovnog kasacionog suda na koje je revident ukazao, zbog čega je odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužene osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Predmet tužbenog zahteva je naknada materijalne štete u vidu izgubljene zarade u visini razlike između invalidske penzije koju tužilac ostvaruje i zarade koju bi ostvarivao da invalidnost nije nastupila, kao i zahtev za izmenu visine pripadajuće rente za ubuduće. Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem Fonda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika IP 598560 UP-1 1004-1/08 od 27.05.2008. godine tužiocu je priznato pravo na invalidsku penziju u mesečnom iznosu od 37.422,98 dinara (85% od penzijskog osnova) počev od 23.04.2008. godine, od kada teče isplata. Tužilac je na dan prestanka profesionalne vojne službe 22.04.2008. godine, odnosno pre priznavanja prava na invalidsku penziju bio profesionalni oficir u činu kapetana, te je imao 23 godine 0 meseci i 12 dana penzijskog staža, a navešenih 18 godina u radnom odnosu, te bi na dan 01.11.2015. godine imao 25 godina minulog rada. Presudom Apelacionog suda u Novom Sad Gž 1 1135/12 od 25.06.2012. godine u tužiocu je priznato pravo na naknadu za izgubljenu zaradu – rentu počev od 24.10.2011. godine pa ubuduće dok za to postoje zakonski uslovi. Potraživanje iz navedene presude tužilac je naplatio prinudnim putem. Dosuđeni iznosi za period od 01.12.2015. godine do 31.12.2020. godine, kao i visina rente počev od 01.01.2021. godine predstavljaju razliku između plate tužioca da je ostao na radu i invalidske penzije, obračunati su u skladu sa odredbama Zakona o Vojsci Srbije („Službeni glasnik RS“, br. 116/07 i 88/09), Uredbe o platama i drugim novčanim primanjima profesionalnih vojnika i civilnih lica („Službeni list SCG“, br. 35/04 i 42/05), Pravilnika o platama i drugim novčanim primanjima profesionalnih pripadnika Vojske Srbije („Službeni glasnik RS“, br. 116/07 i „Službeni vojni list“, br. 28/11, 31/15 i 24/14), kao i važećim podzakonskim propisima koji se primenjuju od 01.01.2008. godine, uzimajući u obzir i osnovicu koju Odlukom propisuje Vlada Republike Srbije, na koju se primenjuju koeficijenti za obračun plata sa svim usklađivanjima, zaključno sa poslednjom usklađenom osnovicom za obračun plate profesionalnim vojnim licima Vojske Srbije, koja važi počev od 01.11.2019. godine. Tužba tužioca podneta je 31.12.2020. godine.

Imajući u vidu navedeno prvostepeni sud nalazi da je osnovan prigovor zastarelosti potraživanja samo u pogledu zahteva za naknadu štete za novembar 2015. godine dok je u odnosu na preostali deo zahteva prigovor neonovan, te da kako tužena, odnosno njen organ, za period od 01.12.2015. godine do 31.1.2.2020. godine, nije uskladio iznos rente koji je tužiocu isplaćivao u navedenom periodu, jer je došlo do promenjenih okolnosti - povećanja osnovice, to je tužena, saglasno odredbi člana 172. stav 1. u vezi člana 195. Zakona o obligacionim odnosima, u obavezi da tužiocu naknadi štetu zbog takvog nezakonitog postupanja njenog organa. Takođe, ocenjeno je i da je, saglasno odredbi člana 196. Zakona o obligacionim odnosima, osnovan i zahtev tužioca izmenu pravnosnažne sudske odluke u pogledu visine pripadajuće buduće rente.

Drugostepeni sud je nalazeći da je prvostepeni sud pravilno odlučio o postavljenom tužbenom zahtevu odbio žalbu tužene i potvrdio prvostepenu presudu u usvajajućem delu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pogrešno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev tužioca u delu koji se odnosi na naknadu materijalne štete za period od 01.12.2015. godine do 31.12.2020. godine u vidu izgubljene zarade u visini razlike između invalidske penzije koju tužilac ostvaruje i zarade koju bi ostvarivao da invalidnost nije nastupila.

Prema odredbi člana 195. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima („Službeni list SRJ“, br. 31/93 i „Službeni glasnik RS“, br. 18/2020), ako povređeni zbog potpune ili delimične nesposobnosti za rad gubi zaradu, ili su mu potrebe trajno povećane, ili su mogućnosti njegovog daljeg razvijanja i napredovanja uništene ili smanjene, odgovorno lice dužno je plaćati povređenom određenu novčanu rentu, kao naknadu za tu štetu.

Odredbom člana 196. istog Zakona, sud može na zahtev oštećenika za ubuduće povećati rentu, a može je na zahtev štetnika smanjiti ili ukinuti, ako se znatnije promene okolnosti koje je sud imao u vidu prilikom donošenja ranije odluke.

U konkretnom slučaju, tužilac kao lice do čije je invalidnosti došlo u toku obavljanja vojne službe kod tužene, zbog čega mu je priznato pravo na invalidsku penziju pre ispunjenja uslova za starosnu penziju, ima pravo, na osnovu člana 195. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima na razliku između penzije koju ostvaruje i plate koju bi primao da radi, što mu je i priznato pravnosnažnom sudskom odlukom od 24.10.2011. godine. Međutim, ako se znatnije promene okolnosti koje je sud imao u vidu prilikom donošenja ranije odluke, sud može na osnovu odredbe člana 196. Zakona o obligacionim odnosima, na zahtev oštećenog za ubuduće povećati rentu, a na zahtev štetnika je smanjiti ili ukinuti. To znači da oštećeni može podneti tužbu za povećenje rente, pod uslovom da je došlo do znatnijih promena okolnosti na osnovu kojih je doneta sudska odluka kojom mu je to pravo priznato, ali mu se povećani iznosi rente mogu dosuditi samo za ubuduće, od dana podnošenja zahteva za povećanje, odnosno dana podnošenja tužbe sa takvim zahtevom.

Kako se prema odredbi člana 196. ZOO visina rente može izmeniti u sudskom postupku podnošenjem zahteva za njeno povećanje, smanjenje ili ukidanje, to tužena nije bila u obavezi da sama, po službenoj dužnosti, visinu rente koju tužiocu isplaćuje uskladi sa nastalim promenama, zbog čega ni isplata u iznosima dosuđenim pravnosnažnom sudskom odlukom ne predstavlja nezakonit rad organa tužene. Stoga se osnovano revizijom tužene ukazuje da ne postoji mogućnost da se izvrši izmena visine rente za period pre podnošenja tužbe, zbog čega su nižestepene presude preinačene u delu koji se odnosi na naknadu materijalne štete zbog manje isplaćenih mesečnih iznosa pripadajuće izgubljene zarade za period od 01.12.2015. godine do 31.12.2020. godine i tužbeni zahtev tužioca u tom delu odbijen, kao neosnovan.

Zbog svega izloženog, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu drugom izreke doneo primenom odredbe člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Tužena je uspela u postupku po reviziji pa joj, na osnovu odredbe člana 165. stav 2. u vezi člana 153. stav 1. i člana 154. ZPP pripadaju u reviziji opredeljeni troškovi tog postupka na ime angažovanja adokata u iznosu od 18.000,00 dinara, odmereni primenom važeće Advokatske tarife („Službeni glasnik RS“ broj 37/21).

Iz tih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu trećem izreke.

Kako troškovi sastava odgovora na reviziju ne predstavljaju troškove koji su bili potrebni radi vođenja parnice, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 153. i člana 154. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu četvrtom izreke.

Predsednik veća – sudija

Katarina Manojlović Andrić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić