Ispitujući pobijanu odluku, na osnovu člana 404. stav 1. i 3. i člana 408. ZPP u vezi članova 27. stav 2. i 30. stav 2. ZVP, Vrhovni sud je našao da je revizija predlagača delimično osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se posebno ne ukazuje na druge bitne povrede odredaba postupka zbog kojih se, pod uslovima iz člana 407. stav 1. tačke 2. i 3. ZPP, taj pravni lek može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnim rešenjima nadležnog organa opštinske uprave Opštine Despotovac broj 465-13/2019-08 i broj 465- 14/2019-08, oba od 07.03.2019. godine, eksproprisane su u korist predlagača nepokretnosti upisane u list nepokretnosti .. KO ..., vlasništvo protivnika predlagača, za potrebe poligona „Pasuljanske livade“. Poreska uprava je 01.10.2019. godine dala procenu tržišne vrednosti eksproprisanog zemljišta, bez izlaska na teren - na osnovu uporednih podataka o sličnim nepokretnostima po donetim pravnosnažnim rešenjima, u rasponu od 10.00 dinara do 40,00 dinara po m2 zemljišta. Po nalazu veštaka poljoprivredne struke tržišna vrednost eksproprisanog zemljišta kreće se u rasponu od 1.500,00 dinara do 6.000,00 dinara po aru, i za eksproprisano zemljište iznosi ukupno 733.963,00 dinara, a vrednost biljnih zasada (šljiva i orah) iznosi ukupno 822.000,00 dinara. Po nalazu veštaka šumarske struke, tržišna vrednost šume na parceli .. KO ... iznosi 65.489,00 dinara. Tržišna vrednost građevinskih objekata određena je u iznosu od ukupno 5.620.692,80 dinara, a ukupna vrednost zemljišta na kojoj se objekti nalazi iznosi 70.380,36 dinara.

Na tako utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava odredili naknadu za eksproprisano zemljište, šumu i građevinsko zemljište, koje su izrazili u jedinstvenom novčanom iznosu, kao deo ukupne naknade za eksproprisane nepokretnosti - zemljište, šumu, građevinske objekte i biljne zasade.

Prema odredbi člana 41. stav 2. Zakona o eksproprijaciji, naknada u novcu za eksproprisane nepokretnosti određuje se po tržišnoj ceni, prema okolnostima u momentu zaključenja sporazuma o visini naknade, a ako sporazum nije postignut prema okolnostima u momentu donošenja prvostepene odluke o naknadi. Odredbama članova 42, 43, 47. i 48. istog zakona propisana su pravila za određivanje novčane naknade za eksproprisano zemljište (poljoprivredno i građevinsko), stambene zgrade, stanove i poslovne objekte, kao i za eksproprisanu šumu.

Određivanje novčane naknade za eksproprisane nepokretnosti zahteva stručno znanje kojim sud ne raspolaže, zbog čega se tržišna cena nepokretnosti u sudskom postupku utvrđuje veštačenjem, saglasno članu 259. ZPP. Odredba člana 42. stav 2. Zakona o eksproprijaciji, kojom je propisano da procenu tržišne cene poljoprivrednog i građevinskog zemljišta vrši organ nadležan za utvrđenje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima, nije smetnja da se tržišna vrednost zemljišta u sudskom postupku za određivanje naknade za eksproprijaciju utvrđuje veštačenjem. Prema članu 136. stav 2. ZVP, sud može da izvede i druge dokaze koje učesnici predlože, pa i da odredi veštačenje, ako smatra da je to od značaja za utvrđenje visine naknade, a procena poreske uprave predstavlja polazni osnov za utvrđivanje te naknade.

U konkretnom slučaju, sudovi su odluku o naknadi za zemljište, objekte i šumu zasnovali na nalazima veštaka, nakon njihovog izjašenja o primedbama predlagača i izostanka daljih dokaznih predloga učesnika u postupku. Izjavljenom revizijom se i dalje prigovara nalazima veštaka, i tako u suštini osporava ocena dokaza i utvrđeno činjenično stanje što je protivno članu 407. stav 2. ZPP, zbog čega je na osnovu člana 414. stav 1. tog zakona odlučeno kao u prvom stavu izreke.

Međutim, o naknadi za biljne zasade, kao delu ukupno dosuđene naknade za eksproprisane nepokretnosti, odlučeno je pogrešnom primenom materijalnog prava usled čega činjenično stanje nije pravilno utvrđeno.

Odredbom člana 45. Zakona o eksproprijaciji propisano je: da se naknada za eksproprisani vinograd ili voćnjak koji daje plodove određuje tako što se odredi obeštećenje za zemljšte prema članu 42. tog zakona, pa se tom iznosu doda tržišna cena neamortizovanih investicija uloženih za podizanje i održavanje takvog vinograda ili voćnjaka i iznos čistog prinosa koji daje vinograd ili voćnjak, s obzirom na svoju starost i plodnost, za onoliko godina koliko je potrebno da se podigne i da stupi u punu rodnost nov vinograd ili voćnjak (stav prvi); da se naknada za eksproprisan mlad vinograd ili voćnjak koji ne daje plodove određuje tako što se odredi naknada za zemljište prema članu 42. tog zakona, pa se tome doda vrednost investicija uloženih za njegovo podizanje i iznos čistog prinosa koji bi se ostvario za onoliko godina koliko je taj vinograd ili voćnjak star do trenutka eksproprijacije (stav drugi); da se po odredbama stava prvog i drugog određuje naknada za pojedina stabla voćaka i čokota vinove loze koji se nalaze na eksproprisanom zemljištu (stav treći).

Veštačenjem - nalazom veštaka poljoprivredne struke od 05.06.2020. godine, visina naknade za biljne zasade utvrđena je na osnovu vrednosti stabala šljive (cena sadnice, troškovi kopanja, sadnje i nege), na koju je dodat izgubljen čist prihod, obračunat u visini roda i vrednosno iskazan cenom količine rakije koja se može dobiti od tog roda, odnosno roda stabla oraha. Ovakav nalaz nije prihvatljiv jer nisu primenjeni parametri propisani citiranom zakonskom odredbom, zbog čega su u tom delu obe nižestepene odluke ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovni postupak.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka jer zavisi od ishoda tog postupka.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će visinu naknade za biljne zasade - šljivu i orah, utvrditi veštačenjem obavljenim na osnovu parametara koji se po članu 45. Zakona o eksproprijaciji primenjuju kada se određuje naknada za voćnjak, odnosno pojedina stabla voćaka.

S toga je, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno kao u drugom stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković