.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 3123/2021
22.09.2021. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Dragane Marinković i Gordane Komnenić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Milenko Perić, advokat iz ..., protiv tuženih BB, maloletnog VV, oboje iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Zoran Živanović, advokat iz ..., GG i DD, obe iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Mirjana Gligorijević, advokat iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tuženih BB i maloletnog VV, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 4949/20 od 01.10.2020. godine, u sednici održanoj dana 22.09.2021. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženih BB i maloletnog VV, oboje iz ..., izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 4949/20 od 01.10.2020. godine, u delu koji se na njih odnosi.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Beogradu P 751/12 od 10.02.2020. godine, stavom prvim izreke, dozvoljeno je preinačenje tužbe izvršeno podneskom od 23.05.2019. godine. Stavom drugim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev i utvrđeno da je tužilja na osnovu sticanja zajedničke imovine sa pokojnim ĐĐ, vlasnik 1/3 idealnih delova porodične stambene zgrade u ulici ... broj ... u ..., koje se sastoji od trosobnog stana u prizemlju, površine 76m2, sagrađene na kp.br. ... K.O. ..., upisane u list nepokretnosti broj ... K.O. ...; vanknjižni vlasnik 1/6 idealnih delova poslovnog prostora opredeljenog kao stan broj ... koji se nalazi u prizemlju zgrade za kolektivno stanovanje izgrađene bez odobrenja za izgradnju u ulici ... br. ... u ..., na kp.br. .../... K.O. ..., a koji se po zahtevu za legalizaciju vodi kod Sekretarijata za poslove ozakonjenja objekta postupak pod brojem XXXI-09 broj 351.21-83403 u kom postupku je po projektu izvedenog objekta opisan kao jednosoban stan broj ... u ukupnoj površini od 33,39 m2, a sastoji se od ulaza, kupatila, kuhinje i dnevne sobe u objektu „A“; vanknjižni vlasnik 1/303 idealnih delova nepokretnosti u ulici ... broj ..., postojeće na kp.br. .../... opisanoj kao ZK telo II upisano u ZKUL broj ... KO ..., što su tuženi dužni da priznaju i trpe da tužilja ovo svoje pravo upiše u javne knjige. Stavom trećim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužilje u delu kojim je traženo da sud utvrdi da je po osnovu sticanja zajedničke imovine sa pokojnim ĐĐ tužilja vlasnik preko dosuđenog udela od 1/3 a do traženog udela od ½ na porodičnoj stambenog zgradi u ulici ... broj ... u ..., koja se sastoji od trosobnog stana u prizmenju površine 76m2, sagrađenoj na kat. parceli broj ... K.O. ... i upisan u list nepokretnosti broj ... K.O. ... . Vanknjižni vlasnik preko dosuđenog udela od 1/6 a do traženog udela od ¼ na poslovnom prostoru opredeljenom kao stan broj ..., koji se nalazi u prizemlju zgrade za kolektivno stanovanje izgrađene bez odobrenja za izgradnju u ulici ... broj ... u ..., sagrađene na kp.br. .../... K.O. ..., za koju se po zahtevu za legalizaciju vodi kod Sekretarijata za poslove ozakonjenja objekta postupak pod brojem XXXI-09 broj 351.21-83403 u kom postupku je po projektu izvedenog objekta opisan kao jednosoban stan broj ... u ukupnoj površini od 33,39 m2, a sastoji se od ulaza, kupatila, kuhinje i dnevne sobe u objektu „A“; vanknjižni vlasnik preko dosuđenog udela od 1/303 a do traženog udela od 1/202 na nepokretnosti u ulici ... broj ..., postojeće na kp.br. .../... opisanoj kao ZK telo II upisano u ZKUL broj ... KO ..., kao i u delu u kojem je traženo da sud utvrdi da tužilja ima pravo na ½ novčano potraživanje u iznosu od 50.000 evra po predugovoru zaključenom dana 04.02.2009. godine između pokojnog ĐĐ i EE; da tužilja ima pravo na ½ novčanih sredstava na dinarskim i deviznim računima pokojnog ĐĐ u „...“ A.D. Beograd, „...“ A.D, „...“ A.D, „...“ A.D, „...“ A.D. Beograd, „...“ A.D. „...“ A.D, „...“ A.D, „...“ A.D. i „...“; da tužilja ima pravo na ½ sadržine sefa koju je pokojni ĐĐ imao kod „...“ A.D. Beograd, kao neosnovan. Stavom četvrtim izreke, odbačena je tužba tužilje u delu u kom je traženo da sud utvrdi da je, po osnovu sticanja zajedničke imovine sa pokojnim ĐĐ, tužilja vlasnik putničkog motornog vozila „...“ broj šasije ... ..., broj motora ..., registarske oznake ... ...-... kao i predlog tužilje kojim je tražila da sud odredi privremenu meru zabrane otuđenja i opterećenja navedenog putničkog motornog vozila. Stavom petim izreke, odbijen je predlog tužilje kojim je tražila da sud odredi privremenu meru zabrane otuđenja i opterećenja nepokretnosti u ulici ... broj ..., trosobnog stana u ulici ... broj .../..., kuće u ulici ... broj ... i stambene zgrade u ulici ... broj ... . Stavom šestim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.
Apelacioni sud u Beogradu je presudom Gž 4949/20 od 01.10.2020. godine, odbio kao neosnovane žalbe tužilje i žalbe prvo i drugotuženih pa je potvrdio presudu Višeg suda u Beogradu P 751/12 od 10.02.2020. godine u stavovima drugom, trećem, četvrtom, petom i šestom izreke.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi BB i maloletni VV su izjavili blagovremenu reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.
Tužilja je dostavila odgovor na reviziju gore navedenih tuženih, a troškove postupka po reviziji nije tražila.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom odredbe člana 399. Zakona o parničnom postupku-ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 125/04 i 119/09) na čiju primenu upućuje odredba člana 506. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20), pa je našao da je revizija neosnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Neosnovani su navodi revizije revidenata o učinjenoj bitnoj povredi odredaba parničnog postupka propisanoj odredbom člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP-a pošto pobijana odluka nema nedostatke propisane tom odredbom Zakona, zbog kojih se ne bi mogla da ispita. Revidenti takođe neosnovano u reviziji ukazuju na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 1, u vezi odredbe člana 223. i 224. ZPP, učinjenu u postupku pred drugostepenim sudom, imajući u vidu da je drugostepeni sud pobijanu presudu doneo bez rasprave, na osnovu činjeničnog stanja koje je utvrdio prvostepeni sud.
Prema činjeničnom stanju na kojem je zasnovana pobijana odluka tužilja je sa pokojnim ĐĐ, koji je bio supružnik tužene BB i otac ostalih tuženih, prvo zasnovala vanbračnu zajednicu godine 1992. godine a potom i bračnu zajednicu 1996. godine. Tužena, GG i DD, njihova deca, rođene su ... godine, a zajednica života njihovih roditelja prestala je u avgustu mesecu 2008. godine. dok je brak razveden pravnosnažnom presudom koja je doneta dana 01.04.2010. godine. Pokojni ĐĐ je tuženu BB upoznao u septembru 2008. godine i sa njom zasnovao zajednicu života septembra 2009. godine. Potom su zaključili brak iz kog imaju maloletnog sina, tuženog maloletnog VV. ĐĐ je preminuo dana 23.08.2011. godine. Tokom trajanja zajednice života tužilje i pokojnog ĐĐ, oboje su bili zaposleni, tako što je tužilja radila kao ... dok je pokojni ĐĐ radio u ... . Potom su zajedno trgovali ... na više ... na različitim lokacijama, a počev od 1998. godine, otvorili su ... na pijaci „...“. Posle nekog vremena ... je adaptirana pa je radila kao ... u kom su zajedno poslovali tužilja i pokojni ĐĐ. Lokal je zatvoren tokom 2002. godine, pa se tužilja zaposlila u ... a sada pokojni ĐĐ u ... „...“. Tužilja i pokojni ĐĐ su podjednako učestvovali u vođenju poslova i domaćinstva, staranju o deci i staranju o imovini. U početku zajednice njihovog života, stanovali su u stanu ĐĐ tetke, a potom su se preselili u porodičnu kuću ĐĐ roditelja, u ulici ... gde su, u tavanskom prostoru, adaptirali garsonjeru. U martu mesecu 2003. godine, tužilja i pokojni ĐĐ su angažovali ŽŽ pa su od sredstava ostvarenih od lokala na pijaci „...“, zatim od prodaje ½ lokala na groblju „...“ i prodaje automobila „...“, oboje finansirali radove na proširenju garsonjere u ulici ... i njeno opremanje tako što su u potkrovlju izgradili stan površine oko 100m2. Dana 13.04.2006. godine tužiočevi majka i brat su dali saglasnost pokojnom ĐĐ da može da na kat. parceli u ulici ... broj .../..., dogradi na postojeći, odnosno sagradi stambeni objekat namenjen za individualnu izgradnju, pa je postojeći objekat proširen i izvedena nadogradnja dva sprata i potkrovlja, tako što je napravljen objekat od ukupno 14 stanova koje je izgradio ŽŽ. Sredstva za izvođenje grubih radova obezbeđena su prodajom stana broj ... i stana broj ... a dalji radovi su finansirani od sredstava dobijenih prodajom stana broj ... . Polovinu sredstava za izgradnju objekta je obezbedio ŽŽ. Radovi su trajali do kraja 2007. godine a prvi stan je prodat 2008. godine, nakon čega su prodati svi stanovi i lokali koji su pripadali pokojnom ĐĐ i ŽŽ, osim lokala u prizemlju. ĐĐ i ŽŽ su, po ugovoru zaključenim dana 29.10.2008.godine, kupili novu lokaciju za gradnju kuće u ulici ... broj ... za kupoprodajnu cenu od 150.000 evra. Cena je isplaćena iz zajedničke dobiti ostvarene prodajom stanova u ... ulici, a kupljena je samo na ĐĐ ime, uz dogovor da se kuća sruši i da se na tom mestu sagradi novi objekat do čega kasnije nije došlo, jer Opština nije izdala dozvolu za gradnju. Kao nosilac prava korišćenja na gradskom građevinskom zemljištu kp.br. ... u ulici ... broj ..., upisan je ĐĐ koji je ujedno i vlasnik porodične stambene zgrade postojeće na toj parceli sa obimom udela od 1/1.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su nižestepeni sudovi, pravilnom primenom materijalnog prava zaključili da tužilja ima pravo na udeo u sticanju predmetnih nepokretnosti jer je tokom trajanja zajedničkog života u braku tužilje i pokojnog ĐĐ došlo do znatnog uvećanja vrednosti njegove posebne imovine, rekonstrukcijom i izgradnjom na ovoj posebnoj imovini.
Posebna imovina je, odredbom člana 168. stav 1.Porodičnog zakona , propisana kao imovina koju je supružnik stekao pre sklapanja braka.
Odredbom člana 170. stav 2. ZPP-a propisano je da ako je tokom trajanja zajedničkog života u braku došlo do znatnog uvećanja vrednosti posebne imovine jednog supružnika, drugi supružnik ima pravo na udeo u toj imovini srazmerno svom doprinosu.
U konkretnom slučaju, rekonstrukcijom i izgradnjom na posebnoj imovini bivšeg supružnika tužilje tokom trajanja njihovog zajedničkog života u braku, stečene su odnosno uvećana je vrednost predmetnih nepokretnosti, pa tužilja ima pravo na udeo u toj imovini, koji su nižestepeni sudovi pravilno utvrdili srazmerno doprinosu tužilje njenom sticanju. Supružnici su zajedničkim radom i ulaganjem u nepokretnost u ulici ... u ..., koja je posebna imovina pokojnog ĐĐ, ostvarili novčana sredstva koja su potom ulagali u kupovinu drugih nepokretnosti koje su predmet ove parnice. U toj situaciji su nižestepeni sudovi pravilno, pri odlučivanju o srazmeri doprinosa tužilje sticanju predmetne imovine, odnosno njenom udelu u sticanju, imali u vidu činjenicu da je posebna imovina pokojnog ĐĐ predstavljala bazu od koje je dalje stvarana njihova zajednička imovina. Zbog toga su pravilno o udelu tužilje odlučili prethodnim uračunavanjem posebne imovine u udeo pokojnog ĐĐ, dok se u odnosu na imovinu koju su bivši supružnici stekli radom u toku trajanja zajednice života u braku primenjuje pretpostavka o jednakim udelima, shodno odredbi člana 180. stav 2. Porodičnog zakona.
Neosnovani su navodi revizije revidenata o tome da nisu utvrđene bitne činjenice o doprinosu tužilje uvećanju posebne imovine pokojnog ĐĐ i da je prvostepeni sud imao ovlašćenje da, bez obzira što stranke to nisu predlagale, odredi veštačenje, po službenoj dužnosti, kako bi tačno utvrdio činjenice značajne za utvrđenje posebne, odnosno zajedničke bračne imovine koja je predmet spora. Suprotno tome, odredbom člana 7. stav 2. PP-a, propisano je da sud utvrđuje činjenice od kojih zavisi odluka o osnovanosti zahteva isključivo na osnovu predloženih i izvedenih dokaza. Shodno stavu trećem te odredbe Zakona, sud je izuzetno ovlašćen da utvrdi i činjenice koje stranke nisu iznele i izvede dokaze koje stranke nisu predložile, ako iz rezultata raspravljanja i dokazivanja proizlazi da stranke raspolažu zahtevima kojima ne mogu raspolagati (član 3. stav 3), ili kad je to posebnim propisima predviđeno, što ovde nije slučaj. Na osnovu izvedenih dokaza i utvrđenog činjeničnog stanja proizlazi da su tužilja i pokojni ĐĐ, svojim radom u toku zajednice života u braku, podjednako doprineli uvećanju posebne imovine pokojnog ĐĐ. Tuženi na kojima je bio teret dokazivanja većeg udela njihovog pravnog prethodnika, shodno odredbi člana 231. stav 3. ZPP-a, tu činjenicu nisu dokazali. S tim u vezi, na osnovu odredbe člana 398. stav 2. ZPP, revizija ne može da se izjavi zbog pogrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.
Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 405. stav 1. Zakona o parničnom postupku.
Predsednik veća – sudija
Zvezdana Lutovac, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
