Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, u konkretnom slučaju ispunjeni su uslovi za odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca, radi ujednačavanja sudske prakse, na osnovu odredbe člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 49/13-US, 74/13-US, 55/14, 87/18, 18/20) - u daljem tekstu: ZPP, pa je odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Tužilac tužbom zahteva da mu tužena isplati na ime duga zbog neisplaćenih troškova prevoza za dolazak i odlazak sa rada, za period od marta 2013. godine do novembra 2014. godine, iznose po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 4078/17 od 11.07.2017. godine, kao i troškove parničnog postupka u predmetu P1 889/16 i troškove izvršnog postupka u predmetu II 4078/17. U postupku je utvrđeno da je rešenje o izvršenju Osnovnog suda u Vranju II 4078/17 od 11.07.2017. godine doneto po predlogu tužioca (izvršnog poverioca) protiv Zdravstvenog centra u Vranju (izvršnog dužnika) na osnovu zaključenog poravnanja pred Osnovnim sudom u Vranju P1 889/16 od 05.06.2017. godine. Zaključkom javnog izvršitelja Stanka Filipovića iz ... II 1534/17 od 20.07.2017. godine određeno je sprovođenje izvršenja po navedenom rešenju od 11.07.2017. godine, a kako to rešenje i zaključak nisu sprovedeni u roku od 15 dana od prijema u NBS, javni izvršitelj je doneo zaključak II 1534/17 od 03.11.2017. godine kojim je promenjeno sredstvo izvršenja. Ni po ovom zaključku nije postupano, tako da se račun Zdravstvenog centra Vranje na dan 01.04.2021. godine nalazi u blokadi 1786 dana. Iz nalaza i mišljenja veštaka utvrđeno je da je Republika Srbija, Ministarstvo zdravlja osnivač Zdravstvenog centra Vranje i da se on pretežno finansira iz ustupljenih javnih prihoda.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev nalazeći da nisu ispunjeni materijalni uslovi za primenu odredbe člana 14. Zakona o stečaju na konkretnu činjeničnu situaciju. Ovakav zaključak prvostepeni sud je zasnovao na oceni da tužilac nije dokazao nemogućnost naplate svog potraživanja iz radnog odnosa, a drugostepeni sud je našao da bi do ispunjenosti uslova za solidarnu odgovornost osnivača, ovde tužene Republike Srbije, došlo tek u situaciji ako zaposleni u izvršnom postupku ne bi mogao da naplati svoje potraživanje, odnosno ukoliko nastupi jedan od razloga propisanih odredbama člana 129. stav 1. tač. 4) i 6) Zakona o izvršenju i obezbeđenju ( „Službeni glasnik RS“ broj 104/09, 99/11, 71/12 i 83/14).

Revizijom tužioca se osnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava u postupku pred nižestepenim sudovima, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju ( “Službeni glasnik RS” br. 104/09, 99/11, 71/12 - Odluka Ustavnog suda i 83/14) propisano je da se stečajni postupak ne sprovodi prema: Republici Srbiji; autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave; fondovima ili organizacijama obaveznog penzijskog, invalidskog, socijalnog i zdravstvenog osiguranja; pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, a koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode ili iz republičkog budžeta odnosno budžeta autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave; Narodnoj banci Srbije; Centralnom registru, depou i kliringu hartija od vrednosti; javnim agencijama prema stavu 3. istog člana, za obaveze pravnog lica nad kojim se u skladu sa stavom 1. ovog člana ne sprovodi stečajni postupak solidarno odgovaraju njegovi osnivači, odnosno vlasnici, kao članovi ili akcionari.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, kod utvrđenog činjeničnog stanja da tužilac svoje potraživanje iz pravnosnažne sudske odluke ne može da naplati u postupku izvršenja jer je račun izvršnog dužnika u blokadi 1786 dana na dan 01.04.2021. godine i da se postupak stečaja ne može sprovesti, tužena Republika Srbija kao osnivač tužiočevog dužnika koji se pretežno finansira iz ustupljenih javnih prihoda, solidarno je odgovorna za njegove obaveze u smislu citiranog stava 3. člana 14. Zakona o stečaju. Pogrešno primenjuju materijalno pravo nižestepni sudovi kada zaključuju da je uslov za odgovornost tužene Republike Srbije, kao osnivača Zdravstvenog centra u Vranju, da tužilac u izvršnom postupku ne može da naplati svoje potraživanje i da je potrebno da nastupi jedan od razloga iz člana 129. stav 1. tač. 4) i 6) Zakona o izvršenju i obezbeđenju. Ovo stoga što, prema odredbi člana 14. stav 3. u vezi stava 1. Zakona o stečaju, solidarna odgovornost osnivača za obaveze pravnog lica čiji je on osnivač, postoji u slučaju ispunjenosti materijalno- pravnih uslova za otvaranje stečajnog postupka, među kojima je i trajnija nesposobnost dužnika za plaćanje, a prema činjeničnom stanju koje je prvostepeni sud utvrdio takva trajnija nesposobnost za plaćanje Zdravstvenog centra u Vranju postoji.

Imajući u vidu izloženo, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je u presudama nižestepenih sudova pogrešno primenjeno materijalno pravo, što je posledično dovelo do nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja. Zbog toga su nižestepene presude morale biti ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje, pri čemu će odlučivati i o prigovoru zastarelosti potraživanja koji je istakao tuženi.

Prvostepeni sud će u ponovnom postupku dopuniti činjenično stanje u pogledu činjenice da li je predmetno potraživanje tužilac namirio, nakon čega će vodeći računa o pravnom stanovištu Vrhovnog kasacionog suda iskazanom u ovom rešenju, pravilnom primenom materijalnog prava doneti na zakonu zasnovanu odluku o tužiočevom zahtevu, kao i zahtevima stranaka za naknadu troškova postupka koja zavisi od ishoda spora.

Na osnovu iznetog Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 416. stav 2. ZPP odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Katarina Manojlović Andrić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić